HERINNERING AAN DE BUITENTUINEN
VAN ZIERIKZEE
Vooral in de binnenstad van Zierikzee spettert
haar rijke historie je tegemoet, om het zo maar
eens uit te drukken. De erfenis van onze voor
ouders is tot in onze tijd overal zichtbaar, en zorgt
op vele plaatsen voor de bijzondere charme van
het samengaan van oud en nieuw; van het lekker
langzaam gegroeid zijn. Regelmatig en veelal met
historisch besef werd er aangepast aan de eisen
van de tijd. Zo konden plekken ontstaan met een
bijzondere sfeer, waar het verleden nog heden
ten dage op een hele prettige manier voelbaar
is gebleven.
Zo'n locatie bevindt zich in het noordoostelijk
deel van de Zierikzeese binnenstad, in het gebied
tussen de Driekoningenlaan en de Touwbaan.
Ooit lag daar het Driekoningenklooster, met
boomgaard en groenten- en kruidentuin, waar
het (klein)vee rondscharrelde. Na de Reformatie,
toen de kloosterzusters de gebouwen verlaten
hadden, moeten gegoede Zierkzeeënaars hun
kans schoon hebben gezien om daar buitentuinen
te stichten. Genietend van frisse lucht en ruimte,
het groen en waarschijnlijk tevens profiterend van
de aanwezigheid van muurwerk voor leifruit,
brachten zij daar hun vrije tijd door. Ook werden
buiten de stadsgrachten twee complexen van
buitentuinen gesticht aan de west- en zuidkant.
Het complex aan de westkant - buiten de
Westpoort - droeg reeds in de zeventiende eeuw
de naam 't Paradijs. In die periode kan ook het
Lange Pad (vroeger in het dagelijks taalgebruik als
'de Lange Pad' aangeduid) zijn aangelegd, dat
van het Jannewekken in noordelijke richting naar
de Touwbaan loopt. Immers, de buitentuinen
moesten goed bereikbaar zijn. Misschien lieten
'de joffers' zich wel per rijtuig, door de toegangs
poort aan het Jannewekken, naar hun tuin bren
gen! Zoals de kloosterzusters hadden gedaan,
werd er weer fruit en groenten geteeld. In de
achttiende eeuw heeft een van de tuinbezitters
zelfs een grote vijver gegraven. Wie weet hielden
de tuiniers aan het Lange Pad wel onderlinge
wedstrijden wie de eerste doperwten van het sei
zoen wist te oogsten!
Oudste bouwwerk
Een van de oudste overgebleven bouwwerken uit
dit tuinenverleden is de theekoepel, die nu onder
deel uitmaakt van het woonhuis aan het Lange
Pad. Het bestaan van dit bouwwerk is niet alge
meen bekend. In Zierikzee zoals het was
(1970) wordt zelfs gezegd dat de verdwenen koe
pel van de in Amerika rijk geworden familie Smits
de laatste van het gebied was! Samen met de
koepel op de hoek van het Karsteil en de Nieuwe
Haven, is dit bouwwerk een van de slechts twee
overgebleven achttiende-eeuwse theekoepels van
de stad. De Zierikzeese buitentuinen waarop deze
kleine gebouwen stonden, zijn een soort 'mini-
buitenplaatsen' voor de inwoners van Zierikzee
die zich iets extra's konden permitteren, vaak in
plaats van landstede of buitenplaats in
Noordgouwe of elders op het platteland.
Nadat de huidige bewoners het pand aan het
Lange Pad hadden betrokken, lieten ze de niet-
authentieke dakkapellen van het bouwwerk ver
wijderen. Omgeven door veel groen en open
ruimte en aan de rand van de binnenstad, ervaren
ze de bijzondere, historische locatie dagelijks als
uniek extra wooncomfort. Behalve de theekoepel
bevindt zich op hun terrein nog een deel van een
oude tuinmuur, die nog uit de tijd van het
Driekoningenklooster kan stammen. Groeiden
ooit de leiperen van de nonnen tegen deze muur?
Gelukkig is er in de loop van de tijd steeds zorg
vuldig omgegaan met het open karakter van dit
stadsdeel. Zo staat er in een verkoopakte van rond
1900 de bepaling ten aanzien van het terrein van
de overtuinen van de huizen aan de
Driekoningenlaan, dat dit nooit bebouwd mag
worden. De twintigste-eeuwse bebouwing aan de
Touwbaan is, op één uitzondering na, geheel in
een lage 'bungalowstijl' gehouden.
Schouwenoord
De villa Schouwenoord aan de Touwbaan werd
omstreeks 1900 gebouwd: een imposant woon
huis omgeven door een grote tuin, die aan de
achterzijde ooit werd begrensd door een sloot
langs het Lange Pad. In de tuin heeft in de eerste
25