geen brave jongen. Aangezien Jacob direct achter
de duinen woonde, is het waarschijnlijk dat ook
hij zich met deze illegale activiteiten heeft bezig
gehouden. Wanneer in 1788 de spanningen tus
sen orangisten en patriotten ten top stijgen is
Jacob van de partij. Hij neemt deel aan de plunde
ringen te Zierikzee en Renesse, maar wordt vervol
gens uit de groep van plunderaars gezet wegens
verkeerde sympathieën. Tijdens het plunderen had
Jacob zich een Friese rok toegeëigend, wat als
gevolg had dat de groep Jacob bestempelde als
"niet waardig om aan de acties deel te nemen." Er
was duidelijk een erecode, waarbij de bezittingen
van patriotten alleen werden vernield.
Aanvankelijk ging het stelen van eigendommen
ook de opstandelingen een stap te ver. Zijn activi
teiten kwamen Jacob trouwens ook van overheids
wege nog duur te staan, want hij werd voor de
periode van zeven jaren van het eiland verbannen.
Toontje Braber, met jonge opgroeiende kinderen,
was hierdoor van de inkomsten en zorg van haar
man verstoken. Om in haar levensonderhoud te
kunnen voorzien wendde zij zich met enige regel
maat tot de kerk. Haar verzoeken om ondersteu
ning werden keurig bijgehouden. Zowel 1796 als
Kaart van het westelijk deel van het eiland
Schouwen, 1747, fee. Corn. D. Kanter, topogra-
fisch-historische atlas GASD.
1797 vermelden de notulen van de diaconie dat
Toontje werd vrijgesteld van kerkelijke belasting,
wegens de gebannen toestand van haar echtge
noot. Hoe effectief deze verbanning was blijft de
vraag. Toen eind 1797 de Noord-Amerikaanse
driemaster The Fame strandde voor de Schouwse
kust, werd een groepje Renessenaren betrapt op
de diefstal van tabak. Onder hen bevond zich ook
Jacob van der Werve8. In hoger beroep wisten de
dieven hun straf te ontkomen. Uit het voorgaan
de mogen we constateren dat Jacob van der
Werve een kruimeldief was, een 'vrije jongen', die
elke kans aangreep om zijn schamele bestaan als
helmpoter te verruimen.
Gruwelijke ontdekking
Op 13 maart 1800 werd door het Zierikzeese
stadsbestuur genoteerd dat de baljuw de voor
gaande dag door de schout van Renesse was
geïnformeerd dat het gezin van Jacob van der
Werve, in hun woning aan de duinkant, dood was
aangetroffen. Uit de verwondingen bleek direct
dat het gezin op afgrijselijke wijze van het leven
was beroofd. De Zierikzeese baljuw reisde direct
naar Renesse en, na zich op de plaats van het mis
drijf op de hoogte te hebben gesteld, nam hij een
aantal maatregelen. Zo werd de reeds geposteer
de Franse wacht vervangen door een veldwachter.
Onder de aanwezige Franse militairen werd een
beloning van 100,- uitgeloofd voor het verstrek
ken van cruciale informatie of de gouden tip, die
tot aanhouding van de dader kon leiden. De heer
Bolle, Commissaris voor Criminele Zaken van de
Stad Zierikzee, werd met het onderzoek belast.
Tevens werd opdracht gegeven tot lijkschouwing
door de Zierikzeese stadsdoctor en een chirurgijn9.
Bebloed mes
Bij het binnentreden van de woning van Van der
Werve troffen de gecommitteerden een gruwelij
ke situatie aan. Het schouwrapport maakte het
mogelijk een reconstructie hiervan te geven. In de
woonkamer werd Johannes Braber gevonden. Zijn
lichaam vertoonde vijf wonden, waarvan de mees
te dodelijk waren. Uit het schouwrapport van 20
maart 1800 blijkt dat hij met een degen werd
gestoken "tot in de linker holligheid" van zijn
hart. Toontje van der Werve-Braber werd in
dezelfde kamer aangetroffen, gebonden aan han
den en voeten. Zij was middels een diepe snede in
4
