BEURTVAART OP SCHOUWEN-DUIVELAND
Adrie Koppejan
Wat is beurtvaart
Beurt of beurtvaart is een geregelde vracht- en/of passagiersdienst van een schipper met zijn schip op vaste
dagen tussen vaste plaatsen. Sinds mensenheugenis is er al sprake van vervoer van goederen en personen,
transport en handel over water.
In de late middeleeuwen, met een toename van
de bevolking en de opkomst van de steden, kwam
er ook meer behoefte aan regelmatig vervoer en
transport te water. De wegen waren slecht en tij
dens regenperiodes en in de winter nauwelijks
begaanbaar. Schippers organiseerden zich al
vroeg in gildeverband. Ze zeilden naar met
ambachtsheren en stedelijke vroedschappen over
eengekomen plaatsen. Dat deden ze om de beurt.
Zo ontstond het begrip beurtschipper. Voor deze
georganiseerde beurtschippers golden vaak stren
ge regels en bepalingen. Het niet naleven daarvan
kon leiden tot een boete of, erger nog, uitsluiting
uit het gilde. Aan de andere kant hadden deze
schippers een monopoliepositie tegenover de vrije
schippers. Een monopoliepositie die, tot het ver
dwijnen van de oude beurtvaart in de jaren vijftig
en zestig van de afgelopen eeuw, min of meer in
stand is gebleven.
De Franse tijd
In de Franse tijd (1795-1814) werden alle gilden
aanvankelijk afgeschaft, maar vanwege het uit
zonderlijk economisch karakter van de beurtvaart
besloot het Uitvoerend Bewind op 24 december
1798 dat de afschaffing zich niet uitstrekte tot
hen die "als vaste schippers of voerlieden voor
gereguleerde veeren of publicque wagens zijn
De klipper 'Cornelia Johanna', net nieuw aangekocht door de beurtschippers Jan en Hubregt Landegent
(foto collectie auteur)
6