LANDBOUW IN ZEELAND, 19e-20e EEUW
Het 200-jarige jubileum van de Koninklijke
Maatschap De Wilhelminapolder (KMWP) was
voor het Zeeuws Archief de aanleiding om een
tentoonstelling aan het thema landbouw te wij
den. in de tentoonstelling 'Landbouw in Zeeland'
gaat dan ook veel aandacht uit naar dit Zuid-
Bevelandse bedrijf, waarvan het archief in het
Zeeuws Archief wordt bewaard.
De Wilhelminapolder
Het archief van de jubilerende maatschap die in
1959 het predikaat 'Koninklijke' kreeg, bevat onder
meer bijzondere foto's die een goede impressie
geven van één van de grootste landbouwbedrijven
in ons land. Een groot deel van dit historisch beeld
materiaal is verwerkt in een sfeervolle visuele pre
sentatie die direct bij de ingang van de tentoon
stellingsruimte te zien is. In de tentoonstelling zelf
is veel aandacht voor de geschiedenis van de
KMWP. Zo is de oprichtingsakte te zien van de
maatschap van het gebied dat toen
'Lodewijkspolder - genoemd naar de toenmalige
Franse koning van Holland, Lodewijk - en de brief
waarin Koning Willem l toestemming verleent de
'Lodewijkspolder' om te dopen tot 'Wilhelmina-pol-
der' - de derde naam van zijn vrouw. Ook de origi
nele tekeningen van de twee wapentjes in het logo
van de KMWP zijn tentoongesteld. Naast stukken
over de meestoot en de hofsteden van de 1815 tot
1967, zijn ook diverse gereedschappen uit het
bezit van de KMWP te zien, zoals een zaaiviool en
gereedschap om drainagesleuven mee te graven.
De maatschap was op het gebied van drainage
zeer innovatief. Bijzonder is het paardenhoofdstel
dat gedragen is door het laatste paard van de
maatschap, dat in 1964 'met pensioen ging' omdat
het werk door machines was overgenomen.
Zeeland (her)ontdekt Amerika
In het kader van herdenking van 400 jaar contac
ten tussen Nederland en de Verenigde Staten zijn
in Zeeland onder de titel 'Zeeland herontdekt
Amerika' verschillende activiteiten georgani
seerd. Ook in de tentoonstelling 'Landbouw in
Zeeland' wordt aandacht aan Amerika besteed.
In de tweede helft van de negentiende eeuw emi
greerden veel Zeeuwse boeren naar Amerika in
de hoop op een beter bestaan in de Nieuwe
Wereld. De economische, sociale en religieuze
omstandigheden in Nederland rond 1845 waren
vooral voor landbouwers alles behalve rooskleu
rig. Aardappelziektes, dalende prijzen voor land
bouwproducten en hoge belastingen zorgden
voor veel problemen. Er was een hoge kinder
sterfte en de hygiënische omstandigheden waren
slecht. Emigratie naar Amerika bood voor veel
Zeeuwen die in de landbouw werkzaam waren
een kans op een beter leven. Een tweede emigra-
tiegolf vond plaats na de Tweede Wereldoorlog en
specifiek vanuit Zeeland na de Watersnoodramp
van 1953. De emigranten moesten zich aanmel
den bij speciale instanties die de emigratie in
goede banen leidden. Daar werden ze voorgelicht
over hun nieuwe vaderland en de instantie regel
de de overtocht. In Middelburg trad Bank Hondius
onder de naam P.L. de Bruyne Zoon op als tus
senpersoon bij emigraties in de jaren vijftig. Het
archief bevat enkele dossiers van emigranten, die
uitgebreid verslag doen van de reis en de eerste
belevenissen na de emigratie. In de tentoonstel
ling zijn van twee families die naar Noord-Amerika
emigreerden documenten te zien.
Na de Tweede Wereldoorlog was de economische
situatie in Europa erg slecht. In 1948 kwam er
hulp uit Amerika in de vorm van het Marshallplan.
Met gelden uit het Marhallplan konden graan,
zaaizaad en kunstmest worden ingekocht. Ten
behoeve van de mechanisatie van de landbouw
ontving Nederland moderne landbouwmachines.
Er werden studiereizen naar Amerika georgani
seerd zodat Nederlandse landbouwers en hun
Amerikaanse collega's van elkaar konden leren. In
Zeeland werden onder meer gezamenlijke projec
ten voor kleinere landbouwbedrijven gefinancierd
met Marshallplangelden. Enkele documenten uit
de archieven van de landbouwconsulent en de
Zeeuwse (later Zuidelijke) Landbouw Maat-schap-
pij (ZLM) tonen de ontwikkeling van de mechani
satie in Zeeland.
2009 Jaar van de Tradities
Veel tradities komen voort uit de landbouw of
15
