17
voetstuk en het hekje eromheen gekost heeft,
zwijgen de notulen.7
Zo kreeg Cats het beeld waarop hij volgens velen,
met die van Brouwershaven in het voorste gelid,
recht had. van Cats bestonden verschillende por
tretten. Vermoedelijk heeft Parmentier gebruik
gemaakt van de gravure door M. Natali^naar een
portret van Dubordieu. Juist daarop is Cats in spie
gelbeeld afgebeeld en door dat feit heeft Cats op
het standbeeld de scheiding in zijn haar (van hem
uit gezien) links terwijl die op zijn andere portret
ten rechts zit.8
De dichter - staatsman keek vanaf zijn sokkel met
een blik, die getuigde van bezadigdheid, naar het
stadhuis waar het gemeentebestuur zich kon
laten inspireren door 's mans dichtwerken. Die
werden te pas geciteerd, vooral bij hoogtepunten.
In 1884, nadat een deel van de haven was
gedempt, schoof Cats een eind op zodat hij meer
in het midden van de Markt kwam te staan. Dat
was ook nodig omdat het beeld verzakt was en
het gedempte deel hoger lag.9 Later verdween het
hekje rond het standbeeld.10
- Naar mate de tijd verstreek werd het witte beeld
grijs. Om dat tegen te gaan werd het af en toe
gekalkt. Dat werkte echter nadelig op de steen, in
1894 schreef het gemeentebestuur naar Den
Haag waarin ze voorspelde dat het 'slechts een
kwestie van tijd zal zijn om het [beeld] op die
wijze in een geheel vormlooze klomp' veranderd
- te zien. De adressant was niemand minder dan
jhr. Victor de Stuers, de man die vooral als referen
daris op het ministerie onnoemelijk veel heeft bij
gedragen aan het behoud van de monumenten in
ons land. Hij was nooit zachtzinnig in zijn woorden
en begon zijn antwoord aldus: 'Dat men indertijd
op de onzinnige gedachte gekomen is het beeld
- van Jacob Cats te witten - hetgeen tot herhaald
overwitten moest leiden - is waarschijnlijk het
gevolg van den afkeer dien men gevoelde voor de
grijze tint die de Rochefortsteen aannam. Die
grauwe tint intusschen had bij eenig nadenken
niet moeten hinderen: zij is een natuurlijk gevolg
van de inwerking van het klimaat op den steen,
waaraan niets te doen is; daar zit ook geen schan
de in, evenmin als een bejaard man zich schamen
moet dat hij rimpels en witte haren krijgt'. Daarna
volgt een technisch advies over de behandeling
die eindigt met de opwekkende zin: 'Pierre de
Rochefort is een steen die zich in de open lucht
goed houdt'.11 Die conclusie werd in de loop van
de tijd niet bestendigd. Het gemeentebestuur liet
het beeld jaarlijks ondersmeren of bewerken met
een chemisch product om een grijze Cats te voor
komen.12 De Brouwenaars bleven gehecht aan
hun standbeeld. Toen Brouwershaven tijdens de
Tweede Wereldoorlog misschien het doelwit van
beschietingen zou kunnen worden, werd het
standbeeld ingepakt in balen stro. Hoe zeer Cats
werd gewaardeerd bleek in 1992 toen het plan
rees het standbeeld te verplaatsen. Een actieco
mité roerde zich en de Gemeente Brouwershaven
zag zich genoopt dit deel van het plan tot herin
richting van de Markt te schrappen.
De toestand van het standbeeld bleef zorgen
baren, ook al onderging het in 2003 een zorgvuldi
ge schoonmaakbeurt.13
Het nieuwe standbeeld in brons. Rechts de onthullers
van het standbeeld: burgemeester G.C.G.M. Rabelink
en R. Erenst, voorzitter van de Stichting Renesse
(foto: Klazina Uil, Collectie Gemeentearchief
Schouwen-Duiveland, BRW1013).
Het is daarom bijzonder verheugend dat de
Stichting Renesse zich over het beeld heeft ont
fermd en besloot een replica in brons te laten gie
ten. Door het beeld over te brengen naar de kerk,
waar Cats gedoopt en zijn ouders begraven lig
gen, wordt het onttrokken aan de invloeden van
weer en wind. Het beeld van Cats in brons, is een
goede oplossing.14
