De wijsvinger van Cats
Ten slotte de kwestie van de vinger. Die zit de
Brouwenaars hoog. Ik citeer de PZC van afgelopen
zaterdag waar Dries van Beveren aan het woord
komt. Hij zegt dat het belerend vingertje -
bedoeld wordt Cats' wijsvinger - helemaal bij
Cats hoort. 'Maar kijk, nu hebben te een soort
Cassius Clay van hem gemaakt. Nou ja, Cats was
toch geen bokser?'. We kunnen de heer van
Beveren geheel bijvallen. Inderdaad, Cats was
geen bokser. Van Beveren is duidelijk: 'Ik vind het
echt een grote fout dat het vingertje nu is verdwe
nen. Hier in de kerk komen deze zomer nogal wat
oud-Brouwenaren. Die staan ook verbaasd te kij
ken naar het beeld en zeggen dan: "Er ontbreekt
iets aan en dan bedoelen ze het vingertje".
Volgens Van Beveren weten alle ouderen in Brouw
wel hoe zij in hun jeugd met steentjes op het vin
gertje mikten. Ook oud-wethouder Flip van Ast
valt van Beveren bij en biecht ook al op: 'Ik heb mij
als jochie ook schuldig gemaakt aan het mikken
daarop'. Het is duidelijk dat het politietoezicht te
wensen heeft overgelaten. Maar gelukkig, jonge
tjes die vingers eraf schieten, kunnen het nog tot
wethouder brengen. Van Beveren sluit in de trant
van Cats af: 'Vadertje Cats zonder opgeheven vin
gertje. Dit muisje krijgt echt nog een staartje'.15
Is de vinger terecht weggelaten? Is het stand
beeld dus niet compleet? Moeten we vragen het
maar over te doen? Wat is het verlossende ant
woord? Dat is dit: Cats had zijn wijsvinger niet
opgeheven! Dat latere generaties hem een
omhoog gestoken wijsvinger van cement gaven,
zij hun vergeven. Die vinger hoort er beslist niet
op. De oudste afbeelding van het standbeeld,
afgedrukt in de feestrede, verschenen in 1830,
laat er geen enkel misverstand over bestaan. Cats
heeft de wijsvinger tegen de duim. Het is het klas
sieke gebaar van hem die een redevoering
houdt.16 We wisten het al: Cats kende zijn klassie
ken en de Brouwenaars en wij kunnen nog altijd
veel van hem leren.
Brouwershaven houdt nu tweemaal Cats in ere, in
steen én in brons. Dat alles dankzij het wijze
besluit en het doortastend handelen van de
Stichting Renesse.
Noten:
11nleiding gehouden op vrijdag 3 september 2010 in de
Nicolaaskerk te Brouwershaven voorafgaand aan de
onthulling van het nieuwe standbeeld van Jacob Cats
op de Markt aldaar.
2 Nicolaas Vetten, geboren Bergen op Zoom 29 april
1777, was gehuwd met Gesina Angenita Ernst, geboren
Delfzijl 12 september 1769. De achternaam van zijn
echtgenote had hij bij de aangifte van de geboorte aan
de naam van zijn zoon laten toevoegen. Dit en de gege
vens van het gezin Van der Halen zijn geput uit:
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Bevolkings
register Brouwershaven, 1831-1838. Als student had
N.E. Ernst Vetten in de jaren 1821-1824 spreekbeurten
voor het departement Schouwen gehouden over 'Jacob
Cats beschouwd als volksdichter', 'Jacob Cats op
Zorgvliet, beschouwt in deszelfs huislijken en burgerlij
ke betrekkingen', 'Jacob Cats beschouwd als algemee-
nen dichter' en over 'het Godsdienstig caracter van
Jacob Cats'. Die waren met veel genoegen aangehoord.
Naar aanleiding van de eerste spreekbeurt kreeg Ernst
Vetten het honorair lidmaatschap aangeboden en de
uitnodiging om opnieuw over hem te spreken vanuit
andere invalshoeken. Gemeentearchief Schouwen-
Duiveland, Departement Schouwen, later Brouwers
haven van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen,
inv. nr. 8. Daarmee had hij zich als een voor de hand lig
gende redenaar voor de onthulling gepresenteerd.
Dezelfde onderwerpen uit de spreekbeurten kwamen
in zijn rede aan de orde. In het genoemde archief bevin
den zich onder de inv.nrs. 9 en 10 de uitnodiging tot het
uitspreken van de rede en het antwoord.
3 [N.E. Ernst Vetten en C.J. van der Halen], Feestviering bij
de ontsluijering van het standbeeld van Jacob Cats,
Amsterdam 1830.
A.Th. van Deursen, De last van veel geluk. De geschiede
nis van Nederland, 1555-1702, Amsterdam 2004,255.
5 Gebruikt is de facsimilé-uitgave van 1665, p. 12, gecom
bineerd met Sinne- en minnebeelden, uitgegeven door
Van Goor Zonen, Den Haag 1977. De spelling werd aan
gepast.
6Albertus Willem van der Halen (Brouwershaven
12 december 1825-Brouwershaven 30 maart 1870)
werd stuurman ter koopvaardij en bleef ongehuwd.
Nederland's Patriciaat, 65e jaargang, 1980/1981, 116.
Zijn vader, Cornells Jacob van der Halen, gehuwd met
Alida Hendrina Vetten, was notaris en eerste secretaris
van het genoemde departement.
7 Gemeentearchief Schouwen-Duiveland, Departement
Schouwen, later Brouwershaven van de Maatschappij
tot Nut van 't Algemeen, inv.nr. 8.
18
