TUIN-OEFENINGEN
PHILIP MILLER'S
MAANDLYKSC II E
polder was de Noordgouwepolder, waarvan het
onder het rechtsgebied Bewesten steene viel. Het
grondperceel mat slechts 239 roeden, nog geen
halve hectare volgens de tegenwoordige vlakte
maten.
Het perceel moet schoon gelegen zijn geweest,
naast het gebouw van Herberg Schuddebeurs
onder kastelein Jan de Zwitser en de waterkolk
de Kleine Weel. Met de aanleg van de lustplaats
zal, in verband met de voorzetting van de werk
zaamheden van de pachter op het terrein, onge
veer een jaar zijn gewacht.
Job Baster had het grondperceel gekocht van de
doopsgezinde boer Anthony Gillisz., uit de vroeg
ste generaties van de Schouwen-Duivelandse
familie Van der Cingel. In de akte van overdracht
van 27 juli 175119 is sprake van 'een hoefje
bestaande in een huys, schuer en gevolge' waar
bij een boomgaard en een kleine boomkwekerij
hoorde. Als belendingen geeft de akte aan de
oostzijde de bezitting van verkoper Anthony
Gillisz., aan de westzijde de Kleine Weel, aan de
zuidzijde de dijk van de Sint Joostpolder en aan
de noordzijde de weg en de herberg. Met het
'hof' van de kleine hofstede is waarschijnlijk een
moestuin bedoeld. De gerstplantjes stonden in
de boomgaard tussen de vruchtbomen. Zoals
vaak ook bonen als onderbeplanting in de boom
gaard werden geteeld. Een gedeelte met alleen
iepen, de 'quekerij', lag aan de kant van de Kleine
Weel.20
De hofstede kon tot bijna een jaar na de verkoop,
tot mei 1752, door de toenmalige gebruiker Jan
Guillaemsz. de Clercq21 gepacht blijven worden.
Pachter De Clercq had daar de jonge iepebomen,
waarschijnlijk ten behoeve van Anthony Gillisz.
Door de verkoper was bedongen, dat met het
overplanten van de boompjes kon worden
gewacht tot het seizoen zich daarvoor het beste
leende. De akte spreekt over 'ypeboomtjes' die de
verkoper 'sal vermogen te laten staan tot de aan
staande winter'. Geheel volgens genoemd Engels
tuinhandboek van Philip Miller, dat dankzij Basters
vertaalwerk vijftien jaar later in het Nederlands
zou verschijnen, uiterlijk aan het begin van
december zouden de jonge iepen moeten worden
verplant. Verderop in de maand december zouden
de wortels beschadigd kunnen raken. Volgens
Basters vertaalde Turnoefeningen in de herdruk
van omstreeks 1800 over verplanting van jonge
boompjes door de boomkweker in de late herfst:
Indien men in de voorgaande maand [novem
ber] niet heeft kunnen gedaan krijgen met ai de
boomen in de enterij te verplanten, kan men het
nu afdoen; maar dit moet geschieden in het begin
van de maand [december], opdat de hairwortels
vóór den winter uitschieten; want alle boomen
die in het laatst van deze of in de twee volgende
maanden geplant worden, schieten zelden wor
tels uit vóór de lente ,)22
De verkoper mocht tot mei 1752 de schuur blijven
benutten. Het oprekken van de pachtperiode zal
te maken hebben gehad met de wens van
Anthony Gillisz. en zijn pachter de rijpe boom
vruchten op het perceel nog gewoon te kunnen
oogsten.
IN ALLES, WAT IN
MOES- VRUGT- en BLOEMTUIN,
STOOK- en BROEIKAS,
ENT- en KWEEKERY,
MOET GEDAAN WORDEN;
NEVENS
ONDERRICHTINGEN:
I. Van dc byzondere Jaarge-
tyden om alle Vrugten en Eet-
gewasfen voortteteclen en van
dén'tyd wanneer dezeiven ge-
gecten kunnen worden.
II. Van de byzondere Jaar-
getyden om alle foorten van'
BoomenHeesters en Planten
te verplanten; en \an den tyd
wanneer zy groeijen.
III. Lyst van Mcdicinaale
Planten, als mede van den tyd
wanneer dezen moeten verga
derd worden.
MET EENIGE AANMERKINGEN VAN
JOB B A S T E R, M. D.
NIEUWE DjtUK,
waarby gevoegd zyn
r. Een kort Onderwys in den
Nederland/c hen Tuinbouw; met
dc afbeeldingen der Tuin gereed-
fchappen.
'2. Een Tuin - Almanak en
eentge Korte Aamyyzlngen voor
iedere maand.
3. Eene Befchryving ran vee-
Ie Bloemgewas/hit en derzclycx
voortkweeking.
4. Een Almanak voor Blot*
misten.
AMSTERDAM
J»y H. Gartjnan. w. Vermandcl en Zoonj
en W. Holtrop.
Titelpagina van de tweede druk van Job Basters verta
ling van Philip Millers Engelstalig handboek voor tui
nieren 'Maandlijksche turnoefeningen' van omstreeks
1800 (foto Gemeentearchief Schouwen-Duiveland)
21
