'T ZIJN STERKE BENEN DIE DE WEELDE
KUNNEN DRAGEN
de Drentse sjezenar. Naast de 'echte 'sjezenar
bestaat ook nog de 'onechte' sjezenar. Bij de
echte sjezenar kan het bakje daadwerkelijk losge
maakt worden van de onderkant, bij de onechte
niet; de zadelzit bij de onechte sjezenar zit meest
al ook aan het bakje vast.
De bovengenoemde arrensleden zijn absoluut
geen fabrieksartikelen, maar gemaakt door vak
bekwame wagenmakers.
Verder hebben we dan nog de Russische of
Poolse slee. In de negentiende eeuw werd deze
meestal in de rijtuigfabrieken gebouwd. Hij kan
tweezits of vierzits zijn en heeft al of niet een
koetsiersbok en lantaarns. De ruime open kuip
staat veelal op een ijzeren brug en is donker
gelakt en bekleed. Deze slede heeft dus niets
regionaals en niet iets typisch Nederlands, maar
werd geïmporteerd. Ook deze slee kond zeer luxe
van uitvoering zijn.
Opvallend is dat de sleden die ik gezien heb op
Schouwen-Duiveland bijna allemaal fraai van
vormgeving zijn en tot het grotere type behoren,
de zogeheten 'herensleden'. Het waren de sleden
die - en daar heb ik ze ook getraceerd - op de van
oudsher grote hofsteden stonden. Van de kleinere
Hollandse arrentikker heb ik maar één exemplaar
aangetroffen en wel in Museum Goemanszorg te
Nog in gebruik! (foto's: collectie auteur)
Dreischor. Deze komt mogelijk niet eens van
Schouwen-Duiveland.
In het boekje Arresleden in Friesland, in 1991
geschreven door Wiebe Keikes, onze oud-archiva
ris, en Herman Vos, conservator van het Nationaal
Rijtuigmuseum te Leek, staan meer dan 500
arrensleden in die provincie zijn geïnventariseerd
en nog steeds bestaan. Hiervan is de helft een
arrentikker.
Veel sleden op de Waddeneilanden zijn van een
specifiek Amelands of Terschellinger type. Slechts
enkele van de in Friesland geïnventariseerde sle
den zijn van het grotere chique type. In deze pro
vincie zijn nog tot 1960 veel sleden gemaakt.
Betty Blikman-Ruiterkamp
Jacob Cats en zijn spreuken
Jacob Cats leefde van 1577 tot 1660. Hij staat
algemeen bekend als dichter en staatsman. Op
beide terreinen verdiende hij in ruime mate zijn
sporen. Echter, op zijn glanzende politieke carriè
re kwam later veel kritiek en hij lijkt dan ook meer
een zorgvuldig administrateur en financier te zijn
geweest dan een geweldig staatsman en politi
cus. Met zijn veelal didactische en moralistische
gedichten is hij heel beroemd geworden. Helaas
dreigen zijn geestige en spitse gezegden uit ons
taalgebruik te verdwijnen. Daarom hier een kleine
selectie om uw geheugen op te frissen, verwerkt
in een overzicht van zijn leven.
De kleine Jacob werd geboren in het gezin van
Adriaan Cats en Leenken Breyde. Het echtpaar
had al een zoon, Cornelis, en twee dochters, van
wie er een Quirina heette; de andere naam is niet
met zekerheid bekend. Kinderen zijn hinderen
ging niet op voor de familie Cats. Het was een
gezin met een traditionele taakverdeling en waar
de man ook echt het hoofd van het gezin was,
7
