10
Sinds 1829 staat er op de Markt in Brouwershaven
een standbeeld van Jacob Cats. In 2010 is het oude
stenen exemplaar vervangen door een bronzen
afgietsel daarvan. (Foto Peter Noordermeer)
Voorin schreef hij een opdracht in dichtvorm,
waarin o.a. is te lezen:
Siet, vaders van mijn vaderlant
Ik send u toe een gunstig pand.
En even verderop:
Uw stadt was toch mijn eerste grondt,
Daer ik op zwakke benen stond,
Waer ick mijn eerste adem blies,
En tot mijn elluf jaren wies.
De laatste regels gaan weer over het geschenk
Het sal nog leven in de tijd,
Dat u en ik begraven zijt.
Op 12 september 1660 overleed Brouwershavens
grote zoon op 'Sorghvliet' in de ouderdom van
bijna 83 jaar. vijf dagen later werd hij begraven in
de Haagse Kloosterkerk, naast zijn vrouw. Toen
zijn testament geopend werd, bleek dat de nala
tenschap niet minder bedroeg dan twee en een
kwart miljoen gulden en zo zien we maar: wie wat
bewaart, heeft wat, welke uitspraak niet aan Cats
kan worden toegedicht. Vooral de mensen dicht
om hem heen werden goed bedacht.
Jacob Cats is steeds eenvoudig gebleven, hij was
de verpersoonlijking van zijn gezegde: het zijn
sterke benen die de weelde kunnen dragen. Zijn
grootste dichtwerken zijn tot stand gekomen tus
sen 1618 en 1660, dus na zijn veertigste. Enkele
jaren voor zijn dood schonk hij een exemplaar van
zijn verzamelde werken aan de vroedschap van
zijn geboortestad. Tot de laatste gemeentelijke
herindeling van 1 januari 1997 bevond het zich
in Brouwershavens mooie stadhuisje. Nu ligt het
in de kluis van het gemeentearchief te Zierikzee,
in gezelschap van een tweede, later verworven
exemplaar. Het standbeeld op de Markt te
Brouwershaven werd opgericht in 1829, door toe
doen van de Maatschappij tot Nut van
't Algemeen, departement Schouwen. Dit heeft
zeker bijgedragen om de bekendheid van Cats,
die vanwege zijn vaderlijke en wijze raadgevingen
ook wel Vadertje Cats werd genoemd, in de streek
levend te houden. Terwijl voor de meeste mensen
geldt: eer wij wat weten, zijn wij vergeten, gaat dit
niet op voor Jacob Cats.
Eigenlijk is het jammer dat de vele gezegden en
adviezen die in de werken van Cats voorkomen,
steeds minder vaak worden gebruikt. Ze zijn niet
meer zo populair en worden vaak als dooddoe
ners beschouwd. Maar toch kunnen we er soms
wel wat mee. De Schouwen-Duivelandse werk
groep van Amnesty international bijvoorbeeld,
voerde lang het devies: het puntje van een gou
den pen, is 't felste wapen dat ik ken.
Onvriendelijk doch bruikbaar blijft deze: al draagt
een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk
ding. En nog steeds is de uitspraak: om de wille
van de smeer, likt de kat de kandeleer honderd
procent actueel.
Bronnen:
Uit de bibliotheek van het Gemeentearchief
Schouwen-Duiveland nr. 0117, 0384-1, 1386,
3352, 5805
www.dbnl.org/auteurs cats
