GRAFTROMMELS OP
SCHOUWEN-DUIVELAND RELATIEF
TALRIJK
Rinus van Langeraad KAzn.
In mijn lagereschooltijd, direct na de Tweede
wereldoorlog, fietste ik elke schooldag twee keer
langs de begraafplaats van Oosterland. Door de
inundatie waren alle bomen en struiken uit het
destijds zeer groene dorp verdwenen. Ook het
hoger liggende kerkhof vertoonde in die jaren
weinig beplanting zodat je vanaf de weg een vrij
uitzicht had over het terrein. Vele van de graven
waren bedekt met de gebruikelijke grafstenen.
Een aantal echter was bovendien of alleen maar
voorzien van een ronde of ovale metalen doos,
die schuin op het graf was geplaatst. De dozen,
die ongeveer twintig centimeter hoog waren,
hadden een variabele middellijn van enkele tien
tallen centimeters. De buitenkant was zwart
geverfd en de binnenkant wit. in de doos was
meestal een compositie van kunstbloemen en
-bladeren gedrapeerd. Het geheel was afgedekt
met een glasplaat.
Deze herinneringen kwamen bij mij weer boven
toen ik onlangs het recent verschenen boek
Graftrommels en (kunst)grafkransen In Nederland
onder ogen kreeg. Dit boek, dat is geschreven
door de twee grafspecialisten Leon Bok en Evert
Jan Halkus, geeft de historie weer van het boven
genoemde 'funerair' object, officieel heet dit
graftrommel. Uit de beschrijving blijkt dat graf
trommels in zwang zijn geweest vanaf ongeveer
1850 tot aan de Tweede Wereldoorlog, in heel
Nederland moeten er ongeveer 25.000 hebben
gestaan. Daarvan zijn er momenteel zo'n 1000
over. De meeste daarvan zijn nog terug te vinden
in Friesland (272 stuks, begin 2012), maar ook in
Zeeland schijnt er nog een aantal voor te komen.
Momenteel lijkt er weer een groeiende interesse
voor graftrommels te ontstaan. Het bedrijf
'Graftrommels' in Barneveld blaast deze grafver
sieringen sinds 2009 nieuw leven in. Van goed
geïnformeerde zijde vernam ik dat de opvulling
van de moderne graftrommel veelal bestaat uit
voorwerpen, die specifiek betrekking hebben op
de begravene. Mijn zegsvrouwe noemde onder
andere een pakje shag en een flesje bier.
Ongetwijfeld zullen 'mijn' graftrommels op de
begraafplaats van Oosterland tijdens de Waters
nood zijn verteerd of weggespoeld. Zo zal het ook
gebeurd zijn met die op de begraafplaatsen van
andere Schouwen-Duivelandse dorpen, die toen
langdurig in het zoute water hebben gestaan,
ik vond het echter de moeite waard om op enke
le van de destijds droog gebleven kerkhoven van
het eiland poolshoogte te nemen om te zien of
daar nog graftrommels bewaard zijn gebleven.
En, zo ja, in welke staat deze zich bevinden.
Het resultaat van mijn speurtocht in juni van dit
jaar was verrassend. Op de algemene begraaf
plaats in Zierikzee trof ik diverse trommels aan.
Enkele gerestaureerd, andere in een verwaarloos
de conditie, in Noordgouwe hetzelfde beeld: een
paar in goede staat, maar ook exemplaren die
nodig restauratie behoeven en een trommel
Een fraai gerestaureerde graftrommel op de
algemene begraafplaats te zierikzee (foto auteur).
9
