'Beschrijving der menslievende bedrijven van
Jan van Meerendonk'
10
Uit het bevolkingsregister van de stad Zierikzee
blijkt dat Rozie Levie op 26 juni 1847 vanuit
Tilburg in Zierikzee aankomt. Maar niet alleen.
Samen met Rozetta van Os, een jongedame die
op 23 oktober 1823 in Zierikzee is geboren. 'Blijft
voor mij de vraag: wiens weduwe was Rozie
Levi, en wat is haar betrekking tot Rozetta van
Os?' merkt izak op.
Nu, dat was door mij wel te beantwoorden.
Rozie Levi is geboren in Rotterdam op 4 januari
1768. Ze kwam in mei 1790 voor het eerst in
Zierikzee wonen.
Het adres? Oude Haven 36. Hetzelfde adres als
dat van de eerste joodse Zierikzeese poorter
Zadok Levi van Oss (Oss, 6 april 1766). Rozie is de
weduwe van Zadok die op 30 januari 1832 was
overleden. En Rozette - die ook wel Roosje
werd genoemd? Zij is de dochter van Simon
Levy van Oss (Rotterdam, 1790, Zierikzee 1843)
de enige zoon van het echtpaar van Oss-Levi.
Rozetta is dus de kleindochter van Rozie Levi.
We kunnen het krantenberichtje dus her
schrijven:
Zierikzee, 15 januari 1847. In de nacht van dins
dag op woensdag is er in het huis van mw. R. van
Oss-Levie brand uitgebroken. Door de buurman
A. Comou en zijn knechten is de brand snel
geblust. De heer L. van Nederpelt, onderverhuur
der van mw. R. van Oss-Levie, bij wie de brand is
ontstaan, is tijdelijk in het Liefdadig Armen-
gesticht opgevangen. Op 14 januari 1847 is de
heer L. van Nederpelt overleden.
Het verhaal is compleet, maar een stuk saaier
dan het origineel. En er blijft nog één vraag over.
Wat is de naam van de vader van het Liefdadig
Armen-gesticht? En zo had ik het bovenstaande
stukje willen afsluiten. Maar ik had buiten Izak
gerekend. Nadat ik de tekst naar hem had ge
stuurd kwam hij een dag later al met het ant
woord. De naam van de vader van het Hervormd
Liefdadig Armhuis is Pieter Wiltenburg. Zijn vrouw
Klazina Jacomina Machielse is de moeder. En daar
mee is ook mijn laatste vraag beantwoord.
(met dank aan Izak van der Male)
Betty Blikman-Ruiterkamp
Zo heet de brochure die in 1876 bij drukkerij De
Zeeuw in Middelburg verscheen. De schrijver
was Nicolaas Bal Snijders (1820-1876), ambte
naar op de gemeentesecretarie van onze pro
vinciehoofdstad.
De uitgave is geschreven in de uitgebreide, een
beetje langdradige stijl van die tijd, maar geeft
veel informatie. Wie was Jan van Meerendonk
en waaruit bestonden zijn 'menslievende bedrij
ven'? Verstrekte hij mensen onderdak of voed
sel, of was hij soms een mannelijke Florence
Nightingale? Nee, Jan van Meerendonk verricht
te zijn goede daden op een ander gebied. Hij
haalde mensen uit het water, als ze erin waren
gevallen en zichzelf niet konden redden. En dat
gebeurde nogal eens in het waterrijke Zierkzee.
In de negentiende eeuw kon bijna niemand
zwemmen. Wie dat wel kon, had een enorme
voorsprong. Was je dan ook nog dapper van
aard en sterk van lichaam, groeide je uit tot een
mensenredder van formaat, een echte held op
dit gebied.
Jan van Meerendonk werd geboren in Zierikzee
in 1799, in de Hoofdpoortstraat, op nr. 6. Zijn
ouders waren Roelof van Meerendonk en Tanna
Slegt. Het gezin bestond uit de ouders en acht
kinderen, waarvan Jan de vijfde was. Jan was al
jong vertrouwd met het water, want zijn vader
was havenmeester. Hij moest al vroeg aan de
arbeid, als negenjarige jongen ging hij bij een
beurtschipper werken. Enkele jaren later mon
sterde hij aan als matroos op een koopvaardij
schip, zodat zijn wereld heel wat groter werd
dan Schouwen-Duiveland. Jan maakte vrij snel
carrière, want in 1816 werd hij benoemd als
matroos op het Zierikzeesche recherchevaar
tuig van 's Rijksbelastingen. In mei 1820 kreeg
