flcuv d& kath&l Leken ute/ul de<
t&eaanntsitde< iac/iamehten
erw^ead, Ln hun G^en d&
eni^e t&e^an^ t&t het heil.
1635 als in 1640 de in de statie Zierikzee
dienstdoende jezuïeten verbannen.15 In 1638
waren er 300 katholieken in de stad volgens
de verslagen van de uit Zierikzee afkomstige
pater augustijn Alexander Harinckman, telg uit
een Zierikzees regentengeslacht, die tussen
1638 en 1656 in Zierikzee werkzaam was.
Een augustijner overste berichtte in 1642
het volgende over hem: 'Vanwege de gevaren
heb ik het voor enige tijd uitgesteld om
naar Zierikzee te gaan naar pater Alexander
Harinckman, die ik zo graag had bezocht om
de voortreffelijke en zorgvolle arbeid waarmee
hij daar de kerk van God in de grootste gevaren
en moeilijkheden dient. Zijn standvastigheid
en geduld schitterden nog het vorige jaar
op bijzondere wijze bij het verduren van
gevangenschap en boete, waarmee hij door het
ketterse stadsbestuur werd bestraft.'16.
'Onbedachtelijck'
Er vloeide geen bloed meer, maar beide
kampen bestookten elkaar fel met woorden.
Willem Teellinck, predikant te Haamstede,
schreef in 1609 bij het ingaan van het
twaalfjarig bestand het werk 'Timotheus'.
Dat boekje was bedoeld als een 'ghetrouwe
waerschouwinge, tegen het verdrietelijck
begapen der afgoden, ende afgodischen dienst
der Papisten: 't welck by vele van de Gerefor
meerde seer onbedachtelijck gepleeght wert, in
Brabant ende Vlaenderen, by occasie van desen
stil-stant van wapenen.' De Zuid-Nederlandse
jezuïet Joannes David alias Divoda Jansen
diende hem in hetzelfde jaar nog van repliek
met zijn 'Vry-gheleyde tot ontlastinghe van
consciëntie om de Catholiicke kereken, beelden,
ende godtsdienst te gaen bekiicken'. Willem
Teellinck liet dit niet op zich zitten en schreef
in 1611 het werk 'Ontdeckinge des vermomden
Balaams, dat is, grondich bewys van de
nieticheyt des vry-gheleydes tot het begapen
der paepsche afgoden, daer-mede Divoda
Jansen... het volck van Hollandt en Zeelant
souckt te doen struyckelen, haer verlockende
tot afgoderye.'. Hierop antwoordde Jean David
nog een keer, met 'Postillon van den roskam
der vermomder eselinne van Willem Teelinck'.
Daarna deed Teellinck er het zwijgen toe.17
gh:n, vevrijckt door den grooten buydt, ghcktcgen uyt dc Lifboofchc Vluic,
die, onwetende Koe het tot Vliflinghcn ftonde, vooc dc haven ghcanc-
kctc, ende bciooft was, endc overfulex vctftcrckt vanvolck, Ztcriczectc
beleggen. Het wclckhacr foo wel ghclucktc.dat fy dc Stadtin wcynighc
tijdt, tot ovcrgcvinghc dwoogen. Want dcghcmcyntc daer binnen muytte;
endc was desSpangiaerts tot walgbens toe moederende dcMajeftract was
liet werek niet langhcr machtich. Het vcrdrachdan wicrdcop den 8 Au-
gufti, IJ7*. tuflehen dc Hccren Borghcroccftctcn, code Capitcyncn van
ter Veetc, als gecommiiccrdc van dc Hcccc Prince van Orangjen, ter eente,
ende dcBorgbemceftcrs, Schepenen endc Raden der Stede Zierkzc^_,
roidtfeadetsden Bceedcn Raedtendc t'ecmccnc lichaem dec felver Stede
Bladzijde 548 van de Chroniik van Zeeland:
de overgave van Zierikzee in 1572.
Bronnen:
1 Charles Parker, Faith on the Margins.
Catholics and Catholicism in the Dutch Golden Age, Cambridge Massachusetts, 2008. Biz 239-242.
2 Willen en Jona Willem te Water, Kort verhaal der reformatie van Zeeland in de zestiende eeuwe; benevens eenige
verhandelingen dienende tot opheldering van de historie der kerk-hervorminge aldaar, Middelburg, 1766. Blz. 17.
3 A.Th, van Deursen, Het kopergeld van de gouden eeuw. IV Hel en hemel, Assen, 1980. Blz 38.
4 Te Water, Kortverhaal, blz. 127-128.
5 Jan Reygersbergh, Marcus Zuerius van Boxhorn, Chroniick van Zeelant, eerste deel, Middelburg 1644. Blz. 548.
6 Reygersbergh, Chroniick, blz. 549.
7 Te Water, Kort verhaal, blz. 213.
8 Te Water, Kort verhaal, blz. 214.
9 Te Water, Kort verhaal, blz. 215.
10 Fruytier, in: Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, Tweede deel, Leiden 1912, Blz. 1114.
11 Dr. S.R Wolfs O.R, Studies over Noord-Nederlandse dominicanen in de Middeleeuwen, Assen 1973, blz. 28.
12 RD. de Vos, De vroedschap van Zierikzee van de tweede helft der 16e eeuw tot 1795 [toel. en bew. bij de heruitgave door
W.H. Keikes et al.] (Alphen aan den Rijn 1982).
13 Van Deursen, Hel en hemel, blz. 82.
14 GASD, Rechterlijke archieven Zeeland, inv. nr 3849.
15 CorRademakerss.cc.enTonVerdaasdonkss.ee., Een kleine kerkgeschiedenis. Sint Willibrords kerk in Zierikzee. 1995. Blz. 18-19.
16 Rademaker, Kerkgeschiedenis, blz. 17.
17 RJ. Meertens, Letterkundig leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiende eeuw, Amsterdam, 1943. Blz. 165.
18 Meertens, Letterkundig leven, blz. 165.
19 Parker, Faith, blz 13.
20 Rademaker, Kerkgeschiedenis, blz. 29.
