't Geloafje
'Qtav schAapfzav, {fan deA
ffcuACi inte^mdeeJ, (rli^ofv
utec^ v&o/ttcjacuu
'D& onbt/vifntda pAcJmtn
vjOvdtn rrwol (Msfl&ncjMv met
tav 1
"t Geloafje', dat was de volksnaam voor het Apostolische Kerkje aan de
Molenstraat in Nieuwerkerk dat onlangs gesloopt is. Het stond op de plaats
waar in 1757 een schuur van Pieter Weksteen stond, op het grondgebied van de
voormalige heerlijkheid Botland. Via een paar smeden kwam de schuur in 1808
in handen van kuipers, eerst Adriaan Verwest en in 1819 de familie Lodewijk.
Roeping
Ledeboeriaanse Kerk
Offerblok
Ledenaantal
Wim Kesteloo
Marinus Lodewijk (1838-1918) trouwde in
1867 met Neeltje Tuijnman (1841-1877).
Haar vader, de timmerman Cornelis Tuijnman
(1812-1893), scheidde zich in 1842 af van
de Nederlands Hervormde Kerk. In 1845 was
hij diaken van de Afgescheiden Gemeente, in
1863 werd hij toegelaten bij de broodbreking
bij ds. Budding in Goes. In 1873 was hij
één van de oprichters van de Katholiek-
Apostolische gemeente te Nieuwerkerk. En
zo, via zijn schoonouders, raakte Marinus
Lodewijk betrokken bij de Apostolische Kerk.
Marinus werd trouwens op latere leeftijd weer
Nederlands Hervormd. Cornelia Tuijnman,
een zus van Neeltje, trouwde in 1879 met een
zoon van Jan van der Have, die we straks nog
tegenkomen.
De Apostolische gemeenten zijn ontstaan in
Engeland en Schotland omstreeks 1830; de
rijke bankier Henry Drummond raakte erbij
betrokken en liet in Londen een grote kerk
bouwen. Men geloofde aan een spoedige weder
komst van Christus.
Naast de belangrijke apostelen kende men
oudsten, diakenen, profeten en evangelisten.
Twaalf Apostelen werden de wereld in
gezonden om die wederkomst voor te bereiden,
maar omdat die uitbleef, en door de grote
zelfstandigheid der Apostelen, ontstonden
er uiteindelijk in Nederland meerdere
groeperingen. De oudste groep in Zeeland is
de Katholiek Apostolische Kerk die in 1873
in Nieuwerkerk is gesticht. De kerk had onder
andere de roeping om, uit naam van Jezus
Christus, het leven te verkondigen en niet de
dood.
In Nieuwerkerk was Jan van der Have de eerste
die kennismaakte met het Apostolische geloof.
Een mosselschipper uit Bruinisse, Willem
Albert van den Berg, kwam in Rotterdam met
het geloof in aanraking en bracht het boek
Schaduw en Licht van C. Boehm mee naar
Van der Have om het met hem te bespreken.
Jan van der Have was vóór 1850 uit de
Hervormde Kerk getreden en had meegewerkt
aan de oprichting van een Ledeboeriaanse Kerk
door onder andere zijn schuur voor diensten
beschikbaar te stellen. Van der Have werd daar
de eerste ouderling en bleef dat tot 1864.
Maar ook dat bevredigde hem niet en hij
wendde zich naar het Apostolische geloof.
Toen de bekende prediker Budding, die een
paar kinderen van Van der Have had gedoopt,
daarover hoorde, ging hij naar Van der Have
en dreigde hem uit de gemeenschap te zetten;
waarop Van der Have na veel gepraat het boek
van C. Boehm aan Budding gaf die bij hem
logeerde. Budding las de hele nacht door, en
's morgens zei hij: 'Geen schrappen, Van der
Have, integendeel, blijf op deze weg voortgaan.'
In 1870 waren ongeveer 3000 mensen
aanwezig bij de begrafenis van Budding; er
waren drie bidders: een gereformeerde, een
roomse en een joodse, (dr. W. Rookus). Budding
hoopte aan het eind van zijn leven dat ooit allen
één zouden zijn.
ifi
Op 26 oktober 1873 werd de Katholiek
Apostolische Gemeente in Nieuwerkerk gesticht.
Op 5 februari 1874 was de diakenordening
van Jan van der Have. W. A. van den Berg, C. J.
Bierens en Janna van den Berg-Hoogenboom
werden lekenhelpers. In 1875 werd Jan van
der Have priester, en in 1878 engel van die
kerk. Marinus Lodewijk sloopte zijn gebouw
en splitste het perceel. Op 21 april 1876
werd de eerste steen gelegd voor een nieuw
gebouw door engel Landsman. Marinus schonk
of verkocht de grond aan de Apostolische
Gemeente in Den Haag. Op 30 juli 1876 werd
het kerkgebouwtje officieel in gebruik genomen,
maar het was nog niet ingewijd; dat gebeurde
pas in 1884 toen alle schulden waren betaald.
Het was een protestante kerk, maar de
inrichting en de diensten deden sterk denken
aan de Anglicaanse kerk. Er waren 56
zitplaatsen. Corrie Tierie vertelt: 'Er was één
dienst met een voorganger, volgens strakke
liturgische voorschriften. De onberijmde
psalmen werden mooi gezongen met een
vrouwelijke voorzanger. Bij de ingang stond een
offerblok met drie bussen, voor armen, offers
en tienden. Die verwachtte 10 procent van het
inkomen was niet altijd even gemakkelijk!'
Op 15 oktober 1900 werden de statuten en
de oprichtingsakte van de vereniging van de
Apostolische Kerk te Nieuwerkerk door 28
personen ondertekend. We zien namen als: Van
den Berg, Van der Have, Sies, Nikerk, Heijboer,
Ribbens, Stoutjesdijk, enzovoorts.
In 1953 zijn er tijdens de Rampnacht twaalf
leden overleden, daarna ging het steeds
achteruit met het ledenaantal; in 2003 waren
er maar een paar over. Gedurende de laatste
jaren werd er maar één of twee keer per jaar
een kerkdienst gehouden waarbij de meeste
mensen van buiten het eiland kwamen. Na het
wegvallen van koster Nikerk heeft Huib Kesteloo,
die geen lid van de kerk was, tientallen jaren de
kachels, lampen, toiletten, kleden enzovoorts
onderhouden. De asbesthoudende kit is van de
muren geschrapt, de banken zijn verbrand, de
relikwieën zijn weggehaald en het gebouwtje
met zijn halfsteens dikke muren kon nu
gesloopt worden.
Meer informatie op:
http://communities.zeelandnet.nl/data/kesteloo/
Buitenzijde van het Apostolisch kerkgebouw in
Nieuwerkerk (foto collectie auteur).
