4
welijke koekoek drie-lettergrepig en bovendien maakt zij vooral vóór
en na hot leggen oen gorgelend geluid. Vorder hebben de waarnemingen 3
van Mr. Chance uitgewezen, dat koekoeken steeds haar eieren deponeren
bij dezelfde soort pleegouders, men spreekt dan ook van graspieper
koekoeken, karekiet- kwikstaart- rietzanger- en roodborst koekoeken,
onder voorbehoud, dat van deze pleegouders passende nesten aanwezig
zijn. Is dit niet het geval, dan z al de koekoek noodgedwongen, bij
andere pleegouders haar ei deponeren. Dit blijft echter hoge uitzon
dering. Het zeer merkwaardige is, dat de kleur van do eieren van de
koekoek zich aanpast bij do klour der eieren van de pleegouders. Zo
leggen heggemus koekoeken blauw-groene eieren met enkele streepjes,
roodborst koekoeken een roodachtig ei. Het is duidelijk, dat daardoorJ
de kans op ontdekking door de pleegouders van het koekoeksei en even-S
tueel verlaten van het nest tot een minimum beperkt wordt. Ik kan hiel
nog aan toevoegen, dat de koekoek in ca. 8 seconden haar ei in het
nest van de pleegouders deponeert en dus ook daardoor ontdekking niet
gemakkelijk maakt.
Hoe gaat nu de koekoek te werk Het is gebleken dat een koekoek een
of meer observatieposten heeft en vandaar uit het bouwen van het nest;
van de pleegouders waarneemt en van tijd tot tijd ook het in aanbouw
zijnde nest bezoekt. Dit waarnemen van de nestbouw schijnt tevens een
"prikkel" te zijn tot hot vormen van haar ei.Zij paart cn de duur van
het vormen van het ei is op 5 a- 6 dagen tc stellen. Indien men dus
weet, dat b.v. een graspicpor ca. 4 dagen nodig heeft voor de vol-
tooing van het nest, dan is het duidelijk, dat de kockoc-k een niet
bebroed graspieper nest weet om haar ci to deponeren. Op de dag van
hot ci leggen betrekt zij de observatoepostHier blijft zij zonder
te bewegen zitten van een half tot twee en een half uur, gaat dan in
glijvlucht naar hot graspicper nest, neemt óón ei van de graspieper
in de hek, gaat op het nest zitten, drukt de staart naar henedem en
deponeert binnen 8 seconden haar ei in het nest. Zij vliegt weg en
laat het graspicper ei vallen. Zij maakt dan in de regel een gorge
lend geluid, blijkbaar om het mannetje te lokken. De koekoek logt als
regel in de namiddag. En reeds in de loop van de morgen ontdoet zij
zich van hot gezelschap van het mannetje.
Ten slotte heeft Mr. Chance kunnen vaststellen, dat het aantal eieren
dat de koekoek legt in hoofdzaak afhangt van de nestgelegenheid, dus
het aantal nesten van de graspieper die onhebroed zijn. Hij heeft er
in het dorde waarnemingsjaar voor gezorgd dat eon groot aantal gras-
piepernoston geschikt waren voor het ontvangen van een koekoeksei.
De betreffende heide werd nauwkeurig afgezocht Er werden 9 nesten
gevonden van graspiepers behalve talrijke nesten van gele kwikstaart,
boompiepers, heggemus enz. Dc koekoek, die op dit terrein haar woon
gebied had, v/as een graspieper koekoek. Mr. Chance had het dus in
zijn macht steeds voor nestgelegenheid met onbobroede eieren tc zor
gen, door dc eieren, zodra do koekoek gelegd had, weg tc nemen, zodat
de graspicper opnieuw begon te bouwen. (Graspiepers kunnen maximaal
5 nesten maken, indien men de vollegscis direct na hot compleet zijn,
wegneemt.) Wat bleek nu Dat "zijn" koekoek in dit seizoen 21 eieren
heeft gelegd en wel op de volgende data s 13-15-17-19-21-25-25-27-29
en 31 mei en 2-4-6- 8-10-12-16-18-20-22 en 27 juuux s dus vrijwel om do
andere dag en wel 20 eieren bij de graspieper en hot 15e ei bij een
boompieper, toen nestgelegenheid bij een graspieper ontbrak.
Het volgende jaar is deze proef herhaald met dien verstande, dat ge
schikte nestgelegenheid na 13 juiii ontbrak. "Zijn" koekoek legde in
dat jaar 15 eieren en wel op 12-14-16-18-20-24-26-28 en 30 mei en
1-5-7-9-11 cn 13 juni en wel 14 eieren hij een graspieper en het 6e
ei bij een boompieper, toen leggelegenheid bij een graspieper ontbrak.
Hoe reageren do pleegouders In de meeste gevallen waren de pleeg
ouders agressief of zeer agressief en het heftig aanvallen van nek en
rug werd meermalen geconstateerd. In andere gevallen werd gezien, dat
zowel de mannelijke als vrouwelijke graspieper de koekoek op haar ob
servatiepost bezochten cn naar het nest of de nabijheid van het nest
terugvlogen, dc koekoek als het ware uitnodigend haar ei in hun nest
te deponeren. Of dit eigenlijk een afleidingsmanoeuvre is of aan ze
nuwachtigheid is toe te schrijven is niet uit te maken.
Verder is geconstateerd, dat bedoelde koekoek in 4 opeenvolgende jaren
naar haar territorium is teruggekeerd en dit tegen andere koekoeken
verdedigt, zodat op het waarnomingsterroin slechts hij hoge uitzonde
ring een andere vrouwelijke koekoek is verschonen en heeft gelegd.
