66
De invloed van de mens op het duingebied
De mens heeft in het begin van zijn bestaan maar heel weinig invloed gehad
op zijn omgeving. Tegen de natuur en al haar krachten kon hij slechts be
schutting zoeken. Van het veranderen van de natuurlijke gang van zaken was
geen sprake. Hoe langer hoe meer ging de mens er echter in slagen zijn ei
gen woonomgeving te veranderen. Kleding en woning maakten hem meer onafhan
kelijk van het weer. Het verbouwen van gewassen en het weiden van vee maak
ten hem los van wat de natuur hem te eten gaf. De ontwikkeling in het los-
makingsproces van de natuur is heden ten dage zover voortgeschreden, dat
velen zich afvragen of ze de natuur nog wel nodig hebben. Ze kijken tegen
de natuur aan als tegen een soort archaisch relict uit een vroegere periode
waar je misschien zelfs nog wel iets van zou kunnen maken.
De natuur zelf is een harmonie van organismen die zich in een tijdsbestek
van vele miljoenen jaren in onderlinge afhankelijkheid heeft ontwikkeld on
der bepaalde omstandigheden. Die onderlinge afhankelijkheid van de organis
men in een natuurlijk milieu houdt in, dat als je een facet van het systeem
beïnvloedt je het hele systeem verandert. Zijn er veranderingen op kleine
schaal en is de tijdsduur lang genoeg dan herstelt het natuurlijk evenwicht
zich wel, maar is de ingreep groot en ontbreekt de tijd voor herstel dan
wordt het natuurlijk evenwicht blijvend ontregeld.
De uitworp van zwaveldioxyde vanuit de schoorstenen in het Ruhrgebied hebben
de groei van de dennebossen in Scandinavië doen afnemen. De verhoogde zuur
graad van de regen die het gevolg is van SO^ hebben de forellen in de meren
