70
tjes heeft er voor gezorgd dat er een vegetatie van brandnetels tevoorschijn
kwam. Als deze vegetatie er eenmaal is houdt hij vele, vele jaren stand,
ze is het gevolg van een ogenschijnlijk kleine ingreep.
Ook infiltratie met vervuild water leidt snel tot onomkeerbare veranderingen
in de vegetatie, riet, brandnetel en wilgenroosje, allemaal langlevende
soorten uit vervuilde milieus vestigen zich voorgoed. Het onomkeerbare ka
rakter van deze processen maakt ze voor het duin fataal.
Het belang van de duinen
Als ik het heb over het belang van de duinen bedoel ik niet, wat brengt het
duin op in geld op jaarbasis. Het gaat hier om de vraag wat betekent het
duingebied voor de mens op langere termijn. We zijn maar al te zeer geneigd
het tijdelijk gewin te laten prevaleren boven de voordelen op langere ter
mijn. Dat deze wijze van handelen uiterst schadelijk is voor de mensheid
op middellange termijn moge duidelijk zijn aan de eerder gesignaleerde ver
vuilingen van ons leefmilieu. Al deze vervuilingen vonden plaats omdat er
op korte termijn winst te behalen was terwijl de lasten later en op andere
schouders drukten.
Er zijn twee groepen van redenen aan te voeren waarom we de laatste ons nog
overgebleven natuurlijke gebieden zouden moeten handhaven, en wel om
etische en praktische redenen.
Allereerst in het kort iets over de etische normen. Je zou je kunnen afvra
gen waaraan de mens het recht ontleend om een groot aantal organismen hun
bestaansmogelijkheid te ontnemen. Vele soorten organismen zijn ook in Ne
derland verdwenen of uiterst zeldzaam geworden, niet omdat de organismen
bewust werden uitgeroeid maar omdat hun biotoop, hun karakteristiek leef
milieu verdween.
Denk bijvoorbeeld aan heidevelden, moerassen, hoogvenen, vochtige duinval
leien of zelfs schoon water en schone lucht. Je kunt je afvragen met welk
recht we dit doen, er bestaat toch een fundamenteel bewustzijn om eerbied
te hebben voor het leven. In Christelijke termen: de mens is aangesteld
als rentmeester over de aarde, de aarde is hem in gebruik gegeven, niet om
hem te verbruiken en te misbruiken.
Jammer genoeg is de bezinning op etische normen niet de meest sterke kant
van onze hedendaagse samenleving.
Maar er zijn ook praktische redenen te over om de laatste natuurlijke ge
bieden in stand te houden.
Des te technischer en kunstmatiger onze maatschappij wordt, des te meer
ervaart de mens de heilzame werking van een natuurlijk milieu. Hoeveel
mensen komen er tenminste eenmaal per jaar weer tot rust en tot zichzelf
in een natuurlijke omgeving. Het tempo ligt er lager, er is volop variatie
in vormen, kleur en de bedreiging van de mechanische maatschappij zijn af
wezig. Wonderlijk genoeg is het nog nauwelijks bekend waarom de mensen in
een bosrijke omgeving, aan het strand of in een natuurlijk duingebied zich
beter voelen dan in een stad of in een flat. Zelfs een zwakke afspiegeling
van de natuur in de vorm van een tuin geeft de mensen al een gevoel van
rust en zich wel voelen.
De duinen hebben natuurlijk ook een direct-praktisch economisch nut.Ze
worden gebruikt voor de winning van water als extensief weidegebied en de
kustgebonden recreatie is voor een zeer groot gedeelte gebonden aan het
voorhanden zijn van duingebieden. Een groot gedeelte van de bevolking van
