Landschap en bestaan
aan de zuidkust van Schouwen
(M
m
34
lnleidin9
Landschappelijk is Schouwen-Duiveland na de her
verkaveling van 1945-1964 sterk veranderd.
Er kwamen grotere, rechthoekige percelen met
rechte sloten, bochtige weggetjes verdwenen en
(tstóaJ hoogteverschillen werden weggewerkt. De vroege
re relatie tussen de dorpjes en het omliggende cul
tuurlandschap verdween.
Buiten de herverkaveling bleven het duingebied
van De Westhoek en de inlagen aan de zuidkust
van Schouwen en daar kan men zich nu nog een
idee vormen van het oude eiland.
In deze bijdrage wil ik een geliefd vogelgebied van
Vijverberg aan de orde stellen: de inlagen. Het zal dan gaan over het ont
staan van dit zeer karakteristieke landschap en over het gebruik dat de men
sen ervan maakten. In de menselijke bestaanswijze hier - het „genre de vie" -
was heel duidelijk de wisselwerking zichtbaar tussen landschappelijke ge
gevenheden en het menselijke antwoord hierop.
Ik zal proberen een beeld te geven dat geldt voor het begin van deze eeuw: de
tijd dat Vijverberg er zijn fotografische ontdekkingstochten maakte.
Het ontstaan van de inlagen
Vele bezoekers van Schouwen, rijdende over de smalle dijk tussen de Heere
keet en de Schelphoek, denken dat het gebied tot de zeedijk gewonnen is als
een bedijking en hebben hierbij dan het voorbeeld van de vele polders elders
in het land voor ogen. Inlagen zijn echter eerder als resultaat van terugtrek
ken van de mens te zien dan als winst op de zee. Bezien we de data van dijk-
aanleg dan blijkt al meteen: de huidige zeedijk bij Flaauwers is van om
streeks 1560, de inlaag- of binnendijk waar we over spraken uit 1651. De jon
gere dijk ligt juist landinwaarts!
Gaan we terug in de geschiedenis dan lezen we dat waar nu de Roggenplaat
en de Hammen liggen, eens het Zuidland was. Het verhaal van het ontstaan
van de inlagen is dus tegelijk het verloren gaan van Zuidland.2)
Op het einde van de 12e eeuw komt rond Schouwen aansluitend op het duin
gebied de eerste bekading tot stand, waarschijnlijk sterk gestimuleerd door
Floris III, graaf van Holland. Na deze beveiliging worden vele dorpen
gesticht. Veel dorpsnamen uit die tijd eindigen op -kerke. Bij die bedijking
