Zeerus (Juncus maritimus) in de binnenduinen van
Goeree en Schouwen: een stormvloedrelict
J. Beijersbergen en F. Beekman
AI uit de jaren dertig is een vondst bekend van de Zeerus (Juncus maritimus) in de binnenduinen van
Schouwen. Welke groeiplaats dat betrof is niet meer bekend. 45 jaar later wordt in het kader van het
duinonderzoek van Provinciale Waterstaat de plant opnieuw aangetroffen in de vroongronden, terwijl
nog weer enkele jaren later bij een volledige vegetatiekartering van valleien en slenken blijkt (Van Dorp,
1982), dat het gaat om verschillende groeiplaatsen van vaak nog vitale horsten. Op Goeree vond de eerste
auteur al eerder Zeerus in een slenk in de Middelduinen. Van dil gebied zijn geen oudere waarnemingen
van de soort uit de literatuur bekend.
In dit artikel wordt nader ingegaan op deze vanuit ecologisch oogpunt opvallende verschijning in het
binnenduin, die voor zijn verspreiding en vestiging afhankelijk is van de (vroegere) aanwezigheid van
de zee. Daarbij komt ook een soort als Knopbies (Schoenus nigricans) ter sprake. Zowel vanuit de ecolo
gie als vanuit de historische geografie komen we tot de conclusie dat het in de moderne tijd voorkomen
van Zeerus in de binnenduinen ons een blik gunt in het verleden. De groeiplaatsen vormen levende spo
ren in het land. Ooit moet het zeewater tot hier zijn binnengedrongen.
Zeerus
Zeerus is een plant die kiemt in het vloedmerk van
hogere schorren en de soort treedt op als pionier-
plant van groene stranden en achterduinse strand
vlakten, waar nog af en toe de zee komt. Ook als
de bodem volledig ontzilt, kan de plant zich hand
haven mits de vegetatie open blijft, zoals bij begra-
zing door konijnen en vee.
Het is niet zo verwonderlijk dat er in het Deltage
bied vele groeiplaatsen van Zeerus binnendijks
zijn. Het gaat daarbij om gebieden die korter of
langer geleden door afdamming buiten de getijde
invloed van de zee zijn geraakt. Andere binnen-
dijkse gebieden maar ook duinvalleien, zijn nog in
1953 geïnundeerd. Dat laatste geldt bijvoorbeeld
voor de Westhoofdvallei op Goeree en de Zouten
Haart op Schouwen, waar eveneens Zeerus kan
worden aangetroffen. Na de ramp is het
begrazings- en/of maaibeheer in deze valleien op
nieuw opgepakt en in de open, kruidenrijke vege
tatie heeft de soort zich sindsdien kunnen handha
ven. De vondst van een plant in een wegsloot langs
de Rampweg op Schouwen, waarvan het talud
jaarlijks wordt gemaaid door het waterschap, is in
dit verband opmerkelijk.
Maar vreemder wordt het de plant aan te treffen
in een slenk in de vroongronden vele kilometers
van zee en van de (in 1953 geïnundeerde) polder,
een gebied waar al sinds eeuwen het zoete grond
water de ecologische processen, waaronder de ont
wikkeling van de vegetatie, bepaalt. Nu was die
merkwaardigheid al eerder opgemerkt. Niemand
Zeerus juncus mariUm
89
