'Plateau duin van Renesse'. Naar een dia van Kees de Kraker.
zaamheid van Knopbies in de tot het duindistrict
behorende kalkrijke duinen van Zuidwest-
Nederland zou dan ook kunnen zijn gerelateerd
aan het hier zeldzame milieutype van kalkloze
vochtige valleien, die nadien van karakter verande
ren door overspoeling met zeewater.
Op Schouwen gaat het evenals op Goeree om een
duinlandschap van kopjes en slenken dat tot in de
9e en 10e eeuw door verstuiving is ontstaan (Beek
man, 1983). Ook hier kwamen eertijds rijke vege
tatietypen voor verwant aan het Knopbiesverbond
met soorten als Armbloemige Waterbies (Eleocha-
ris quinqueflora), Vleeskleurige Orchis (Orchis in-
carnala), Vlozegge, Moeraswespenorchis en Par-
nassia. Knopbies is zoals gezegd een zeer zeldzame
soort in het Deltagebied en is op Schouwen nooit
aangetroffen. Wel zijn twee nieuwe vindplaatsen
van Knopbies bekend uit 1985 van de drooggeval
len gronden in de Grevelingen, 14 jaar na afdam
ming van deze zeearm tussen Goeree en Schou
wen. De matig kalkhoudende, grofzandige
bodems van de voormalige zandplaten in de Gre
velingen blijken oppervlakkig snel te ontkalken
mede gelet het voorkomen op tal van plaatsen van
soorten als Veenpluis (Eriophorum angustifoli-
um), Dwergbies (Scirpus setaceus), Dwergbloem
(Anagallis minima) en op droge plaatsen Haar-
mos (Polytrichum juniperinum). Vergelijken we de
vochtige, valleiachtige standplaatsen van Knop
bies in de Grevelingen met die op Goeree dan valt
het op dat we in de Grevelingen ook weer te maken
hebben met de twee milieukenmerken: ontkalking
en een zilt verleden, die hier de vestiging van de
soort mogelijk lijken te maken.
Voor Schouwen blijft het opletten wat de soort
gaat doen. Knopbies zou, in navolging van andere
Fig. 2. De verspreiding van Zeerus (Juncus maritimus) in
de slenken van de vroongronden op Schouwen.
91
