?<<Jostert
icpoOwt
\ons lie^
'vrouw of
grens westeren-/oosferent
'-ttgtmawd*
Fig. 4. Het Palinxgat op Schouwen omstreeks 1600 naar Verburcht. Uit: De Vogels van Schouwen-Duiveland, 1986.
Zierikzee.
neerd. Kort na 1800 zal dc situatie zijn „verbe
terd": tegen „sandijken" en afkalvende duinen
waaien nieuwe duinen op wat na 1850 aanleiding
zal geven tot het ontstaan van de Kwade Hoek. De
laatste inbraak van de zee in de Middelduinen ligt
ruim 150 jaar achter ons.
Hoe was de situatie op Schouwen?
Allereerst een verduidelijking: het hoogste gedeel
te van de binnenduinen ter weerszijden van de
Vroonweg wordt het plateauduin van Renesse ge
noemd. Het is 5 tot 7 m hoog en bestaat uit allerlei
kopjes met langgerekte slenken. Juist aan de bui
tenrand van dit plateauduin op de overgang naar
de binnenduinvlakte is veel Zeerus gevonden langs
één van de slenken die in verbinding stond met het
afwateringsstelsel van het Watergat. Van twee kan
ten kan zeewater naar dit gebied gekomen zijn:
vanuit de ondergelopen polder Schouwen en van
uit de opening in de duinen bij het Watergat (Pa
linxgat). Het is onwaarschijnlijk dat in de grote
polder Schouwen het zeewater bij stormvloed tot
zo'n grote hoogte is opgestuwd. Ook in 1953
kwam het in Renesse tot huize Grol 2 a 3
m NAP.
Vanuit het Watergat was de situatie anders: het
kustgedeelte ligt er op het noordwesten gericht, de
gevaarlijke richting bij N.W.stormen.
In de 19e eeuw had men hier veel te lijden van
duin- en strandafslag. Bij de Oude Hoeve moeten
in 1846 en 1858 zelfs inlaagdijken achter de smalle
duinen gemaakt worden, omdat men bang is, dat
het hoogwater „misschien een weg naar den pol
der Schouwen zou banen" (6). De hoogste storm
vloedstand in 1862 was er 2.12 H.W. dus ruim 3
m NAP, maar de zanddijkjes waren 3.50 en
3.80 m NAP hoog en het hield dus nog net.
In de verslagen zijn we (nog) geen berichten van
inundatie van de noordelijke binnenduinen (om
geving Watergat) in de 19e eeuw tegengekomen en
voorlopig gaan we er vanuit dat die overstromin
gen er ook niet geweest zijn.
In de Middeleeuwen toen het Watergat nog Palinx
gat heette, functioneerde deze opening in de dui
nen als afwateringsmogelijkheid van de lage duin-
gronden van de Westeren en Oosteren Ban (figuur
4). Tegelijkertijd kon natuurlijk bij stormvloed het
zeewater via dit Palinxsdal tot ver in de binnendui
nen komen. Door verstuivingen wordt na 1600 de
afwatering bemoeilijkt en na 1683 lozen de Ooste
ren en Westeren Ban zelfs op de polder Schouwen
93
