Publicaties
Vangst van sterns in Senegal
Veel terugmeldingen van in Noordwest-Europa gering
de sterns (uit ons land met name Visdief en Grote Stern)
komen uit het winterverblijf van deze vogels: de westkust
van Afrika. Enkele landen springen er wat aantal terug
meldingen betreft erg uit. Zo kwamen er van de 120 te
rugmeldingen van op de Hompelvoet geringde Grote
Sterns in de periode 1970-84, 26 uit Ghana en 22 uit Se
negal (Sterna 29: 14-19).
In Ghana werd door Britse ornithologen onderzoek
gedaan, waarbij geconstateerd werd dat sterns daar op
vrij grote schaal gevangen werden. Hoewel vermoed
werd dat de situatie in Senegal vergelijkbaar was met
Ghana, was dit tot voor kort weinig gedocumenteerd.
Met het verslag van Peter Meininger, dat in onderge
noemd rapport is vastgelegd, werden gegevens met be
trekking tot plaats, aantal, gebruikte methoden, lot,
soorten en sociaal-economische betekenis van de gevan
gen sterns in Senegal bijeengebracht. Tevens wordt in een
apart hoofdstuk de status van de diverse in Senegal voor
komende sternsoorten besproken.
Het zijn voornamelijk jongens in de leeftijdscategorie
van 7-15 jaar die zich met het vangen van sterns bezig
houden. In veel vissersplaatsen langs de kust is men met
deze vangst bekend, die in een aantal gevallen zeer inten
sief beoefend wordt, maar op sommige plaatsen schijnt
af te nemen. Een belangrijke voorwaarde om te kunnen
vangen is de beschikbaarheid van kleine visjes als lokaas.
De gebruikte visjes zijn afkomstig van vissersboten die
op het strand gelost worden en waarbij nogal wat visjes
buiten de boot vallen of ze worden verkregen bij het le
gen van de netten (de "zegen") waarmee vanaf het strand
gevist wordt. Wordt er weinig kleine vis gevangen dan is
er ook geen aas en worden er dus ook geen sterns gevan
gen. Meestal is het echter zo, dat wanneer er veel vis zit
(b.v. Sardientjes) er ook veel sterns rondvliegen om deze
voedselbron te benutten. Zwermen met meeuwen en
sterns worden door vissers dan ook goed in de gaten ge
houden omdat ze de aanwezigheid van scholen vis aan
geven. Brengen de vissers daarna de vis aan land dan is
er voor de jongens voldoende aas en zijn er ook sterns
in de buurt die gevangen kunnen worden.
Het vangen gebeurt met visjes aan haken en lijnen of
met strikken waarachter het visje als lokaas gelegd
wordt. Deze vangmiddelen worden dicht bij de waterlijn
op het strand opgesteld. Soms worden er slechts enkele
sterns op een dag gevangen, maar ook wel eens meer dan
twintig. Aangezien voor wat de vangstgegevens betreft
uitsluitend moest worden afgegaan op vrij vage medede
lingen van de vangers zelf, was het moeilijk een schatting
te maken van het totaal aantal sterns dat gevangen
wordt. Een voorzichtige, op veel aannames gebaseerde
schatting komt op 5.000-20.000 exemplaren per jaar in
Senegal.
Niet elke sternsoort laat zich met de gebruikte midde
len vangen. Zo worden er vrijwel geen Dwergsterns ge
vangen - hoewel ze daar wel rondvliegen - maar voor
Grote Sterns, Visdieven en Zwarte Sterns is zo'n visje op
het strand blijkbaar erg aantrekkelijk want ze worden
veel gevangen. Dat er van Zwarte Sterns niet veel terug
meldingen zijn uit Senegal (voor Nederland tot 1987
slechts 1, tegen Grote Stern: 78 en Visdief: 85) komt om
dat maar een heel klein deel van de populatie geringd is.
Vaak worden de gevangen sterns gedood en opgegeten
door de vanger en zijn familieleden. Soms doen ze het al
leen voor de sport om te vangen, al maakt dat voor de
gevangen sterns weinig uit want die worden even zo goed
gedood of dusdanig behandeld - vleugel gebroken, slag
pennen uitgetrokken - dat ze het toch niet overleven.
Handel in sterns b.v. verkoop op de markt was er niet.
Slecht op één plaats, bij een luxe vakantiedorp werden
spiesjes met het vlees van sterns (brochettes) voor de bar
becue als delicatesse verkocht aan westerse toeristen. De
vangst van sterns bleek dus nauwlijks van enig econo
misch belang en ook de waarde als aanvullende bron van
eiwitten voor de plaatselijke vissersbevolking is van wei
nig betekenis.
Omdat de jeugd van 7-15 jaar gemakkelijk via school
te bereiken is ligt het voor de hand om langs deze weg
iets aan de vangst van sterns te doen. Op sommige plaat
sen schijnt de vangst trouwens minder intensief beoefend
te worden omdat de jongens meer tijd besteden aan
school en andere interessen krijgen. Met het verspreiden
van folders waarin duidelijk wordt gemaakt waarom je
