De duinen en hun waarde
knelpunten en kansen
Meeuwenduinen. Dia: Kees de Kraker.
Wat verstaan wij onder duinen?
Wie bovenop een duintop staat, ziet aan weers
kanten duinen. In de richting van de zee zal de blik
eerst over de duinvoet gaan, daarna het strand en
uiteindelijk de zee. Wie landinwaarts loopt, zal
meer of minder plotseling in de polders terecht ko
men. Duinen zijn meestal niet scherp begrensd.
Zowel aan land- als zeezijde zijn natuurlijke over
gangen.
Gezien de ontstaansgeschiedenis is een ruime
interpretatie van het begrip duinen noodzakelijk.
Dit houdt onder andere in dat het strand bij het
duin hoort. Hier immers vindt de primaire duin
vorming plaats. Omdat ook de voor de kust lig
gende zandbanken belangrijk zijn, zal de Voordel
ta in deze nota eveneens aan de orde komen.
Aan de landzijde gaat het duin middels een
vaak niet goed herkenbare zoom over in de polder.
Vaak betreft het een licht onderstoven polderge
bied, bedekt met een dunne zandlaag. Soms treedt
er drangwater uit; vroeger stroomden hier duinbe
ken. De zoom is meestal bebouwd. Dit komt, om
dat deze in het algemeen iets hoger ligt dan de pol
der en daarmee in vroegere tijden een veiliger
plaats om te wonen was.
Vandaag de dag hebben nog slechts weinig zo
men een ongestoord karakter. Uit oogpunt van na
tuur een spijtige zaak, omdat de zomen overgan
gen (gradiënten) zijn waar zand en klei, zand en
veen en droog en nat milieu naast elkaar voorko
men. Omstandigheden, die per definitie goede
perspektieven voor een rijke natuurontwikkeling
bieden.
Via de zoom het duingebied ingaand, komt men
verschillende landschapstypen tegen. Te noemen
zijn binnenduinbossen, elzenmeten, droge duin
graslanden, struwelen, natte valleien, duinmeren,
achterduinse strandvlakten (of slufters), droog
strand met eerste duinvorming (primaire duintjes)
en nat strand. Voor de goede orde: niet al deze ty
pen komen in alle duingebieden voor.
De binnenduinbossen zijn nagenoeg allemaal
aangeplant, vaak als landgoedbos bij een landhuis
of kasteel. Vroeger kon men hier ook vaak hak
houtpercelen aantreffen, welke om de paar jaar
werden gekapt. Later zijn in deze percelen meestal
opgaande soorten bijgeplant. Daarna zijn ze ver
wilderd en zo opgaand bos geworden.
Elzenmeten zijn de resten van een oud land
bouwsysteem. De meten waren akkertjes met grep
pels, waarlangs elzenhakhout aanwezig was. Als
het'hakhout werd gekapt, konden er op de akkers
85
