ZEEUWSE DUINEN
landbouwgewassen - meestal rogge - worden ge
teeld. Omdat de grond zeer arm was, was dit maar
enkele jaren mogelijk. Daarna lag de grond enige
jaren braak of werd deze extensief bewerkt. Door
het stikstofbindend vermogen van deze elzen en
bladval werd de bodem weer enigszins verrijkt en
werd akkerbouw weer mogelijk. Zo begon de cy
clus opnieuw. Elzenmeten zijn vandaag de dag
nog herkenbaar aan het reliëf van greppels met
daartussen wat bolstaande stroken.
De centrale delen van de duingebieden waren
meestal minder geschikt voor de landbouw. Wel
werden ze vaak met runderen beweid, waardoor de
duinen niet dichtgroeiden met struweel en bos. De
vroongronden zijn hiervan een goed voorbeeld.
In de centrale duingebieden treffen wij ook
vaak natte laagten aan. Meestal zijn dit uitbla-
zingsvalleien, die tot het grondwater zijn uitgesto-
ven. De vegetatie is die van de zoete, natte duinval
leien. Deze vegetaties zijn vaak sinds mensenheu
genis begraasd of door de mens gehooid voor de
winning van veevoeder. Dankzij dit langjarig be
heer zijn er zeer waardevolle levensgemeenschap
pen ontstaan, vaak met opzichtige planten zoals
orchideeën.
Het heel bijzondere slufterlandschap ontstaat,
indien met het getij door een opening in de duinen
zeewater naar een achterliggende strandvlakte
stroomt. Zand en slib worden afgezet, soms ver
stuift het zand nog enigszins. Deze achterduinse
strandvlakte raakt begroeid, wordt een „groen
strand" en kan vervolgens veranderen in een
schor.
In de slufter ontstaan brede contactzones tussen
zout en zoet, die uit oogpunt van natuur zeer
waardevol zijn.
De waarde van de duinen
De duinen van de Nederlandse kuststrook vor
men een belangrijke schakel in de keten van duin
gebieden, die loopt van Calais noord-west Frank
rijk tot Skagen in Denemarken, (zie figuur 1).
De Nederlandse duinen behoren tot de grootste
en meest afwisselende duinsystemen ter wereld.
Qua variatie aan levensgemeenschappen staan zij
aan de top van de Europese kustduinen.
Relatief zijn de duinen goed bewaard gebleven,
waarbij een grote verscheidenheid aan reliëfvor
men opvalt. Afgesnoerde strandvlakten, valleien,
parabool-, oog-, kam- en loopduinen, slufters,
strandwallen etc. Bepalend voor het reliëf en de
aanwezigheid van de verschillende typen vegetatie
is het kalkgehalte. De dynamiek van aangroei en
die loopt van Calais in Frankrijk tot Skagen in Dene
marken.
afslag, zoals op sommige plaatsen langs de
Zeeuwse kust nog goed is te zien, geeft de ruimte
aan sommige geomorfologische processen.
De nationale betekenis van de duinen hangt on
der meer samen met het feit dat de gehele
kuststrook, tezamen met het Wadden- en Deltage
bied en het stroomgebied van Rijn, Maas en IJs-
sel, een belangrijk onderdeel is van de „ecologi
sche hoofdstruktuur" van Nederland. Als geheel
vormt de duinstrook een natuurelement van for
maat. Het belang daarvan is - in een dichtbevolkt
en sterk door mensenhanden beïnvloed land als
het het onze - evident
Slechts weinig mensen realiseren zich dat er in
de duinen tot in het recente verleden nog veel pro
cessen ongestoord plaats konden vinden. Een
voorbeeld daarvan is opbouw en afbraak door
middel van verstuiving. Veel hierdoor ontstane
vormen zijn specifiek. Tot op heden dragen zij bij
aan de landschappelijke en geomorfologische ver
scheidenheid. Zeker ook door de schaal waarop
dit is gebeurd, onderscheiden de duinen zich op
dit punt van andere gebieden in Nederland.
Ook voor de avifauna en vegetatie zijn de dui
nen van groot belang. Een paar cijfers ter illustra
tie. Hoewel de duinen slechts 1 procent van het na
tionale grondgebied, uitmaken, komt hier 64
procent van de Nederlandse flora voor; 15 procent
is zelfs elders niet of vrijwel niet te vinden. Voor
vegetatietypen liggen deze getallen op 26 en 17
procent.
Voor veel vogelsoorten vormen de duinen een
belangrijk broedbiotoop. (87 °7r van de Neder
landse soorten broedt regelmatig in de duinen).
86
