Armebos de Geeren aan de Duinweg in Haamstede. Aan de ene zijde is het begrensd door een ,,dijk" (houtwal),
aan de andere zijden door een „sloot of vrone". Langs de greppels staan met puntjes de „tronken" (bij de grond
geknotte elzen) aangegeven. Tekening: Oud Archief Haamstede inv.nr. 876.
Energiegrondstof
Opvallend in het systeem van de elzenmeten was
het feit dat de mensen geen brandstof uit de na
tuur roofden maar het voor een deel zelf verbouw
den en zo minder afhankelijk waren van geïmpor
teerde brandstoffen als steenkool en turf.
Overigens zal ook het strand in die tijd heel wat
hout opgeleverd hebben. Nu in Zeeland naarstig
gezocht wordt landbouwgewassen te gebruiken als
energiegrondstoffen, is het de moeite waard eens
terug te zien in het verleden. De opbrengsten van
de elzenmeten zouden nog eens in termen van
energieproduktie bezien moeten worden: wellicht
een onderzoeksuggestie voor de Landbouwuniver
siteit Wageningen.
Armebosschen
Veel informatie over elzenmeten is bewaard ge
bleven dank zij het feit dat de gemeente en de kerk
van ieder duindorp een aantal elzenmeten bezaten,
die verpachtten en bovendien het hout om de 7
jaar verkochten ten behoeve van de armen.
Het Oud-archief van Haamstede herbergt een
schat aan gegevens in de vorm van lijsten en teke
ningen van deze „Bosschen aankomende den Ar
men" ofwel „Armebosschen". De gegevens lopen
van 1770 tot 1916!
Vooral in de 19e-eeuwse pachtovereenkomsten
staan veel beheersvoorschriften.
De pachters zullen het bos „prompt heinbaar
moeten houden en de dijken houtwallen) rond
om dezelve behoorlijk opzetten. Wanneer dezelve
Bosschen op meetjes leggen (gekapt zijn), gemelde
Bosschen ten minste tweemaal te bezaaijen en de
zelve vervolgens als dan jaarlijksch met hunne
beesten mogen laten afzetten doch niet anders dan
van Primo mei tot Primo september" en dat „de
zelve door de pachters van braam, doorn, hoppe
en andere Vuilnis onkruid) worden gezuiverd".
Het hakhout werd verkocht aan de bakker, de
smid of de herbergier.
Houtskool was een bijprodukt in de bakkerso
ven. Het ging om 3500 a 4000 mutserds per gemet
(1 gemet 0,4 ha).
De opbrengst van het Armebosch De Geeren
(zie figuur) in mutserds was:
1846 4175 stuks
1853 3500 stuks
1860 3100 stuks
1867 5047 stuks
1874 3874 stuks
39
