Verantwoording
reinen. Ik hoop dat de goede samenwerking van
vandaag mag resulteren in een toenemende na
tuurlijke waarde van de Schouwse duinen.
Samenvatting
Na vermindering van de onttrekking van natuurlijk
grondwater en de aanvang van infiltratie van water uit
het Haringvliet in 1978 is de freatische grondwaterstand
in de duinen westelijk van Haamstede plaatselijk 60-80
cm gestegen. Uit eerder verricht onderzoek is geconsta
teerd dat het een stijging betreft van natuurlijk grondwa
ter, waardoor een aantal verdroogde valleien in Zeepe en
Meeuwenduinen opnieuw onder invloed van de freati
sche grondwaterhuishouding is geraakt. Uit het nu tien
jaar durend, begeleidend vegetatiekundig onderzoek
blijkt, dat plotselinge vernatting met langdurig wa
terstanden boven het maaiveld niet leidt tot de terugkeer
van duinvalleisoorten maar tot verarming, verruiging en
dominantie van slechts enkele triviale soorten. Vóór aan
vang van verminderde onttrekking en infiltratie hadden
de effecten van deze ingrepen op de freatische grondwa
terhuishouding moeten worden onderzocht, bij voorkeur
door het opstellen van een waterbalans.
Het maakt niet uit of de vernatting wordt veroorzaakt
door verminderde onttrekking dan wel door meer na
tuurlijke oorzaken als verschillen in jaarlijkse neerslag,
zoals blijkt uit referentie-onderzoek in een niet door de
waterwinning beïnvloede vallei in de Verklikkerduinen.
In deze vallei blijken in natte jaren met langdurige inun
datie ten aanzien van de vegetatie vergelijkbare effecten
op te treden als in de permanent vernatte valleien in het
Zeepe. Terugkeer van kenmerkende duinvalleisoorten
vindt wel plaats als het water niet of hooguit gedurende
een korte winterse periode in het maaiveld staat en het
weer vochtig worden van de vallei zich uitsluitend in het
freatisch vlak manifesteert. De vegetatietypen van de
mesoserie regenereren sneller dan de meer natte typen
van de hygroserie.
Naast het voeren van een afgestemd grondwaterbeheer
is het van groot belang dat een aantal aanvullende maat
regelen in de sfeer van het natuurbeheer wordt getroffen
om verruiging te voorkomen. Hiermee is in een aantal
valleien op Schouwen 5 jaar geleden een aanvang ge
maakt. Mede gezien de voldoende aanwezigheid van
kalk in de bodem en de eerste zichtbare resultaten van
het herstelbeheer in deze valleien lijken hier goede
perspectieven aanwezig voor de ontwikkeling van duin
valleivegetaties. Geleidelijk ontwikkelt zich hierbij een
visie dat aanvullende maatregelen als grazen, maaien,
hakken en plaggen nodig zijn na plotselinge stijging van
het grondwater in bestaande valleien, maar niet in de
plaats kunnen treden van verjongingsprocessen die mid
dels uitstuiving ontstaan.
Literatuur
BEEKMAN, F. (1988) Afwateringsproblemen in de binnendui-
nen van Schouwen. Historisch-Geografisch Tijdschrift 3: 77-87.
BEEKMAN, F. (1989) Oude veldnamen van Schouwen-Duive-
land, deel III, Stad en Lande, Zierikzee: 7-30.
BEIJERSBERGEN, J., VERMUË, J., en SLOB, G. (1985) Ver
anderingen in de vegetatie buiten het infiltratiegebied in relatie
tot de freatische grondwaterhuishouding. Invloeden van infiltra
tie van Haringvlietwater op het duingebied Schouwen. W.M.Z.,
Goes: 79-100.
DIJKEMA, K. S. WOLFF, W. J. (1983)Flora and vegetation
of the Wadden Sea islands and coastal areas.
Stichting veth tot steun aan waddenonderzoek, Leiden.
HEUKELS, VAN DER MEIJDEN, R. (1983) Flora van Neder
land, 20e druk Wolters-Noordhoff, Groningen.
LOUMAN, E. G. M. (1989) Effecten van vernatting op de ve
getatie in het duingebied van Zuid-Kennemerland, KIWA, Rijs
wijk.
MARGADANT, W. D. (1982) Beknopte flora van nederlandse
blad- en levermossen. Thieme en Cie, Zutphen.
PROVINCIE ZEELAND (1988) Grondwaterbeleidsplan, Mid
delburg.
ROZEMA, J., LAAN, P., BROEKMAN, R„ ERNST, W. H.
O. and APPELO, C. A. J. (1985) On the lime transition and
decalcification in the coastal dunes of the province of North
Holland and the island of Schiermonnikoog. Acta Bot. Neerl.
34: 393-411.
VAN RUMMELEN, F. F. F. E. (1970) Schouwen-Duiveland.
Rijks Geologische Dienst, Haarlem.
SCHAT, H. (1982) On the ecology of some dutch dune slack
plants. Dissertatie Vrije Universiteit Amsterdam.
WESTHOFF, V DEN HELD, A. J. (1969) Plantengemeen
schappen in Nederland. Thieme en Cie, Zutphen.
Watermaatschappij-Zuidwest- Nederland
(W.M.Z.) (1985) Invloeden van infiltratie van Haringvlietwater
op het duingebied Schouwen. W.M.Z.Goes.
Een aantal artikelen in deze Sterna werd reeds eerder gepubliceerd. Het betreft:
Frans Beekman, Vroongronden op Schouwen in „Duin", 14e jrg. mei 1991.
Frans Beekman, Elzemeten in „Zeeuws Landschap", 5e jrg. maart 1989.
John Beijersbergen, Grondwaterbeheer en regeneratie in de duinen van Schouwen in KIWA mededeling
nummer 114 - Natuurwaarden en waterwinning in de duinen. 1990. Nieuwegein.
Het artikel van Marcel Rekers was uitsluitend gebaseerd op het dotoraal verslag van C. W. Braat
I. van Zanten (1990). „Hydrologie en Vegetatie-ontwikkeling in de Kwade Hoek".
64
