De fauna van scheepswrakken in de Noordzee
Rob Leewis
Inleiding.
In de loop van de tijd zijn er in de Noordzee duizenden schepen vergaan. Vele daarvan zijn
geborgen of door de elementen zelf afgebroken, maar er zijn er ook nog een heleboel over.
Op zeekaarten staan ze aangegeven als ze op de een of andere manier een gevaar voor de
scheepvaart of de visserij kunnen opleveren. Toch is dat maar een fractie van wat er werkelijk
ligt. Op grond van archiefonderzoek kan een schatting gemaakt worden van het aantal dat
nu nog aanwezig is. Voor de hele Noordzee worden getallen genoemd van 20.000 tot 50.000
wrakken. Ongeveer de helft daarvan steekt nog boven de bodem uit.
Deze wrakken vormen een harde ondergrond (substraat) in een omgeving waar dat verder
zeer schaars is. Daardoor concentreert zich er een veelheid aan levensvormen die aan hard
substraat gebonden zijn. Dat zijn niet alleen de bekende groepen als zee-anemonen, hydroid-
poliepen, zakpijpen, sponzen, en dergelijke, maar ook veel vissoorten, krabben en kreeften,
die in een wrak holtes vinden om als schuilplaats te dienen, of als uitvalsbasis voor jachtpar
tijen, of ook wel als nestplaats.
Deze bijzondere en zeer rijke levensgemeen
schappen zijn in de afgelopen jaren bestudeerd
door het Bureau Waardenburg, in opdracht van de
Dienst Getijdewateren van de Rijkswaterstaat. Dit
artikel gaat in op de resultaten van dat onderzoek.
Het is voornamelijk gebaseerd op het eerste sa
menvattende rapport door Bureau Waardenburg:
Van Moorsel, Waardenburg en Van der Horst,
1991.
Tubularia ssp. (hydroidpoliepen). Foto: Rob Leewis/T.P.S.
Bijzondere onderzoeksmethoden
Dit type onderzoek kan alleen worden uitgevoerd met
behulp van duikende biologen. Dat houdt in, dat een he
le reeks speciale veiligheidsmaatregelen moet worden ge
nomen, rekening houdend met de relatief moeilijke om
standigheden op volle zee. Zo hebben we te maken met
golven, stroming, koude en slecht zicht (in het algemeen
zo'n 1,5 tot 5 meter) onder water. Op wrakken kom je
ook vaak verloren vistuig tegen en andere obstakels, zo-