Goeree-Overflakkee en twee atlassen
Kaart 92/93 uit Grote Historische Atlas van Nederland, I West-Nederland 1839-1859.
Gerard L. Ouweneel
Al weer even geleden kwamen in Nederland twee atlassen uit, beide op schaal 1:50.000. Het
waren de Grote Topografische Atlas van Nederland met ons land van thans en de Grote Histo
rische Atlas van Nederland die, in vier delen, ons de natie zo'n 150 jaar terug in kaart brengt.
Toen had ons land 3 miljoen inwoners en was de natuur wellicht op zijn rijkst. Althans, indien
we uitgaan van de natuur die een cultuurlandschap heeft te bieden. Want ook midden vorige
eeuw was de natie al grotendeels in cultuur gebracht. Natuur- en landschapliefhebbers die,
gewapend met een vergrootglas, zich een avondje met beide atlassen afzonderen, zullen al
gauw in de kleine uurtjes eindigen. Waarbij hen menig brok in de keel zal schieten.
Militairen en burgerlijke besturen hebben be
hoefte aan gedetailleerde topografische karterin
gen. Omstreeks 1540 was men in Nederland daar
mee al in de weer. Maar eerst tijdens de
Bataafsche Republiek kwam het initiatief de natie
uniform en systematisch te karteren. Na 1815
kwam het plan goed van de grond. Echter, daarna
zou het nog bijna een halve eeuw duren voor het
karwei geklaard was.
Wat maakt de Grote Historische Atlas van Ne
derland boeiender dan kaarten van een Nederland
van veel langer geleden die een land laten zien
waarvan, zeker bij natuurliefhebbers, de fantasie
op hol slaat. Waarschijnlijk omdat de 1:50.000
kaarten van deze atlas ons een rechtstreekse bin
ding geven met de thans in gebruik zijnde kaarten,
ergo met ons bestaan. Infrastructuur, grondge
bruik, de ruim anderhalve eeuw terug in gebruik
zijnde namen, kortom, alle belangrijke elementen
van de huidige kaarten van onze Topografische
Dienst vinden we terug. Vervolgens is de Histori
sche Atlas in het bijzonder voor natuurliefhebbers
zo ongemeen boeiend omdat zich een Nederland
presenteert waaraan anno 1992 wordt gerefereerd,
indien met weemoed wordt gedacht of gesproken
over de glorieuze natuur van vroeger. De natuur
waarin Jac. P. Thijsse zijn jeugd doorbracht.
76
