Deltagebied
Door het vergrootglas turend naar de kaarten,
ben ik op excursie gegaan in het noordelijk Delta
gebied van anderhalve eeuw terug. Moeite om de
weg te vinden was er niet. Want afgezien van de
grote doorgaande wegen en de vaste oeververbin
dingen, valt het op dat de infrastructuur van thans
er toen eigenlijk ook al lag. Wel moet worden aan
genomen dat veel van al die dijken en polderwegen
toen onverhard waren. Met de aanleg van spoorlij
nen was men net begonnen. Het Voornse Kanaal
was er al; de Nieuwe Waterweg nog niet. Na
Maassluis boog het Scheur naar het zuiden om uit
te monden in een wereld van banken en slikvlak-
ten. Noordelijk hiervan lag De Beer en op de
plaats van Hoek van Holland lag het Spanjaards
Duin met een groot aantrekkelijk ogend duinmeer.
Op IJsselmonde valt buiten kleine nederzettingen
als Charlois, Katendrecht en Hillesluis van
Rotterdam-Zuid niets te bespeuren.
Naar het zuiden afzakkend komen we bij
Goeree-Overflakkee, verdeeld over zeven kaarten,
hetgeen aan de overzichtelijkheid afbreuk doet.
Het zij zo, want er is genoeg om bij stil te staan.
Kaart 102 geeft de oostpunt van Overflakkee met
Ooltgensplaat en het zeker toen nog immense
complex van de Ventjagersplaten, in de driehoek
Hollandsch Diep, Haringvliet en Volkerak. Eerst
veel later zou de bekribbing worden aangebracht
om deze wereld van platen, slikken en geulen te be
teugelen - de naam Hellegat spreekt boekdelen.
Ooltgensplaat nam natuurlijk in omvang toe en
dan was er bijna dertig jaar geleden de komst van
de Volkerakdam met aanhorigheden. Maar verder
is rond het dorp, althans op kaart, in die anderhal
ve eeuw niet zo veel veranderd. Wel werd aan de
Ventjagerzijde een schorrenstrook ingepolderd,
toen Onbedijkte Noord Polder geheten.
Al even herkenbaar is het rond Oude Tonge.
Achthuizen en buurtschappen als De Langstraat
en Kranendijk (op kaart 101 ontcijfer ik: Kruinen-
dijk) lagen er. En evenals nu, zou de vogelaar van
toen over de Heerenweg van toen, zich naar een
prima uitzicht over de Krammersche Slikken kun
nen begeven. Wel ziet het er naar uit dat ergens in
de afgelopen 150 jaar, de namen Noordplaat en
Plaat van de Vliet, opwassen in de Krammer, zijn
verwisseld.
Scheelhoek
Kaart 92/93 laat Goeree-Overflakkee zien van
Den Bommel tot Stellendam. Aan de Grevelingen-
zijde ook toen de enorme Slikken van Flakkee, tot
1971 getijdenslikken, waarbij alleen tussen Melis-
