Voorwoord
Met de afsluiting van het Krammer-Volkerak kwam er een eind aan de reeks van grote wer
ken in het kader van het Deltaplan. Het eeuwenlange isolement van de Zeeuwse- en Zuid-
Hollandse eilanden was definitief voorbij en de stem van het water wordt er al minder ge
hoord.
In tegenstelling tot de overige dammen en dijken, waren het geen veiligheidsoverwegingen
die tot de afsluiting van het Volkerak-Zoommeer* hebben geleid, maar natuurbelangen. Om
in de Oosterschelde een voldoende groot tijverschil te laten bestaan moest de komberging ver
kleind worden, zodat het water bij een verminderde in/uitstroom (vanwege de kering) toch
bijna even hoog/laag kon komen als voorheen. Compartimenteringswerken heette dat met een
duur woord.
Door al deze dammen en sluizen is er veel van de vroegere dynamiek, het altijd maar rijzen-
sle en dalende water, verdwenen. Zulke ingrijpende veranderingen leiden vaak tot nostalgische
gedachten over, hoe het vroeger was. De wijdsheid, de bijzondere lichtval, de zilte zeelucht,
let geluid van Wulpen en duizenden Scholeksters op het slik, het scharrelen langs de water
kant, het is allemaal verleden tijd.
Eigenlijk is het nog niet zo lang geleden dat het Krammer-Volkerak werd afgesloten (april
|987, het wordt nog vaak genoemd in dit nummer). De natuur kon zich nog nauwelijks ont
wikkelen, herstellen van de klap, zou je denken. Waarom dan nu al een themanummer over
dit gebied?
Wel, je hoort eens wat, je leest eens wat. Gote aantallen pioniervogels komen er tot broe
den, menige zeldzaamheid wordt er gesignaleerd, veel watervogels verblijven er, er worden al
lerlei kleine eilandjes aangelegd, geulen voor Snoeken gegraven en vooral dat zoete water (in
Eeeland een nagenoeg onbekend fenomeen). Bovendien was dit water buitengewoon helder
met een toenemende onderwaterbegroeiing. Het maakte allemaal erg nieuwsgierig.
Met name de verschillende diensten van Rijkswaterstaat bleken in het nieuw afgesloten ge
bied een grote mate van aktiviteit aan de dag te leggen. In zes jaar tijd werd een indrukwek
kende stapel van onderzoeksrapporten en andere publicaties geproduceerd, terwijl men het ge
bied zelf ook bepaald niet aan z'n lot heeft over gelaten.
Uit het onderzoek komt naar voren, dat er misschien wel te vroeg gejuicht is over dat helde
re zoetwatermeer. De nog steeds binnenkomende stroom van voedingstoffen - die een grote
algengroei mogelijk maakt - dreigt het heldere meer binnen enkele jaren te veranderen in een
troebel water, de bekende groene algensoep. Rijkswaterstaat is er veel aangelegen om dit te
voorkomen. Vandaar die koortsachtige aktiviteit, want de beschikbare tijd is kort: "een race
tegen de klok in...", vermeldt één van de laatste rapporten.
In dit themanummer wordt vooral de samenhang van een aantal natuurlijke processen dui
delijk - het ontbreken van één schakel kan grote gevolgen hebben. Mogelijk dat u na lezing
van deze Sterna, toch met iets andere ogen als voorheen rondkijkt in het Krammer-Volkerak.
Want dat er veel te zien is, moge duidelijk zijn.
Redactie
met het Volkerak-Zoommeer wordt het afgesloten Krammer-Volkerak (nu: Volkerakmeer), het Zoommeer aan de
zuidkant van Tholen en de verbinding daartussen (oa. de voormalige Eendracht) bedoeld. "Krammer-Volkerak,
is nu echt verleden tijd", laat men van de kant van Rijkswaterstaat weten.
59