Natuurlijke historie van Schouwen-Duiveland in 1811
Ooievaar, "bijna huisdier in de omgeving van Zierikzee" vermeldt Alban in 1811. Foto: Henk Harmsen.
Frans Beekman
Onlangs ontving het Streekarchivariaat Schouwen-Duiveland en Sint Philipsland een porte
feuille met persoonlijke papieren van Jean Paul Alban die van juni 1811 tot februari 1812 sous
prefect te Zierikzee was. Dit buitengewoon interessante archief geeft een veelzijdig beeld van
Zierikzee en Schouwen-Duiveland in de Franse tijd. Er zit ook een verzameling aantekeningen
over allerlei onderwerpen tussen, onder de titel "Partie historique".
Op blz. 18 en 19 daarvan is de natuurlijke histo
rie te vinden onder de trefwoorden trekvogels,
standvogels, vissen, huisdieren, wilde dieren, roof
vogels, wild en insecten. Het handschrift in de
Franse taal is niet altijd makkelijk te lezen. (Mijn
vriend Johan Everaers hielp mij bij het vertalen en
ook Frans Jansen gaf enige adviezen.)
Hieronder volgt de letterlijke vertaling.
Trekvogels
Gierzwaluwen, Wilde Eend, Stormmeeuw (of
Zilvermeeuw), Roerdomp, Blauwe Reiger, Sper
wer, Pauw, Witgatje, duiker, zwaan, Ooievaar (de
ze laatste is bijna huisdier in de omgeving van Zie
rikzee).
Standvogels
Smient, mus, plevier, Scholekster, Putter, Kneu,
Frater, Vink, Merel, Vlaamse Gaai, Patrijs, Water
hoen, Groene Specht, Boomkruiper, gans, Kal
koen, Zwarte Kraai, veeI Raven en nog meer Kievi
ten. De laatste is blauw en zit graag in de modder
langs de zeekant. De eieren zijn lekker en gewild.
Men heeft er handel van gemaakt die tamelijk flo
reert.
Vissen
Tong, Spiering, Wijting, Schol, Schar, Haring,
Tarbot, Steur, Makreel, twee soorten roggen, Ka
beljauw en Gul, Mossel, Oester, Scharretje en Pa
ling.
Huisdieren
Net als in Frankrijk.
Wilde dieren (viervoeters)
Geen een, of het zou de rat moeten zijn, waarvan
er veel zijn.
Roofvogels
De arend, Sperwer, Havik, valk, Kauw, Buizerd,
Ransuil, Kerkuil (of Bosuil), Scholekster en de
Raaf. (Scholekster komt in de tekst voor als
"l'huitrier" en als "la pie de mer"!)
44