Landschap 19- toen
Spuiboezem Flaauwers (1937)
Stoomgemaal Schouwen, Foto:R. ten Kate,29augustus 1937.
In de fotocollectie van wijlen Rykel ten Kate bevindt zich deze afbeelding van het stoomge
maal Schouwen met op de voorgrond een merkwaardig instrument met persoon.
Het gaat hier om Frans Kooijmans (geb. 1907) met een zelfgemaakte telecamera met vlieg
tuiglens bezig waadvogels, zoals de Kluut te fotograferen.
In het recent verschenen boek "In de ban van vo
gels" schrijft Karei H. Voous dat "Kooijeen Haag
se vogelaar was, die vanaf 1925 samen met ornitho
logen als Tinbergen, Van Dobben.Ter Pelkwijk op
veel plaatsen in West-Nederland te vinden was en
van vele Nederlandse vogelsoorten "voor zijn tijd
wonderbaarlijke foto's maakte".
Ook nu bijna 60 jaar later is dit plekje op de zee
dijk bij de Heerenkeet,uitkijkend over de voorma
lige spuiboezem, bij vele vogelaars bekend. Het is
er vrijwel niet veranderd. Dat is bijzonder, want de
polder Schouwen veranderde na de herverkave
ling zeer, maar de inlagen van de zuidkust bleven
daarbuiten. De schoorsteen bij het gemaal werd
wel afgebroken en de grote kolenloods achter de
dienstwoning links verdween ook. Het eerste
stoomgemaal van Zeeland functioneerde vanaf
1877 en heeft het lage natte deel van Schouwen
bruikbaarder voor de landbouw gemaakt.
De ruimte vóór het gemaal diende als tijdelijke
opslag van water (boezem). Bij hoogwater kon niet
altijd geloosd worden en dan vulde zich de spui
boezem; was het buitendijks laagwater dan liep het
water vanzelf af via de Jongesluis (natuurlijke lo
zing). In 1947/49 is het gemaal geëlectrificeerd. Na
1958 zorgde de Prommelsluis voor de afwatering
en had het gemaal Schouwen geen functie meer.
Frans Beekman
1