Publicaties
De Nieuwe Moeren van Schouwen
Oud-voorzitter Frans Jansen heeft vaak gezegd: "Wil je een vogel beschermen, bescherm dan z'n bio
toop". De auteurs van Gebiedsvisie voor de zuidkust van Schouwen, John Beijersbergen en Jeroen de
Maat, breiden nu deze stelling uit. Wil je een vogelrijk biotoop,zorg dan dat er processen zijn, die dit bio
toop vormen en in stand houden. Het ene proces -de bodemvorming- is al voltooid, het tweede proces de
(grond)waterbeweging zou bij de herinrichting opnieuw moeten functioneren zoals rond 1600 toen de af
watering nog "gebrekkig" was in het centrum van Schouwen.
Kaart met plangebied (grijstint) van de gebiedsvisie.
Het "Platte van Schouwen" tussen Serooskerke en
Kerkwerve zoals dit lage deel van polder Schouwen ook
genoemd werd. was het laatst in cultuur gebracht. Na de
Middeleeuwen toen het uitgemoerd (afgeveend) is, was
het blijven liggen met een zeer rommelige percelering
met grote delen water en riet en met slechts een functie
van schraal hooi- en weiland. Het was het deel van Schou
wen met de merkwaardige stolpen: boerderijen met een
piramidevormig dak. Na het bouwen van het stoomge
maal in 1877 was Laag-Schouwen droger geworden en
was de verovering van de moeren door de boeren voort
gegaan. Weiland werd akker, hooiland werd weiland, riet
land werd hooiland. Ook werd er in 1895 een eendenkooi
aangelegd met als doel eenden voor consumptie te oog
sten. Rond deze kooi bleef een deel van het oude land
schap van de moeren van Schouwen in stand.
Van dit oude cultuurlandschap is overigens weinig be
kend. Hoe het moeren in z'n werk ging, het ontstaan van
de Schouwse stolpen.de slootpeilen.de opbrengsten van
boter, kaas, paling, vogeleieren, de mensen die er woon
den: bronnen voor zo'n onderzoek zijn er nauwelijks.
John Beijersbergen heeft zich in de paragraaf histo-
riseh-geografisch ontwikkeling beijverd zoveel mogelijk
van het vroegere landschap te weten te komen. Dat deel
van het rapport publiceerde hij al in de Kroniek van het
land van de zeemeermin 1995.
De gestage ontwikkeling van het gebied brak af in
1953. Maandenlang stond Schouwen onder zout water,
veel zand werd op het oude land afgezet. Het was begrij
pelijk dat de Herverkaveling van 1954 tot 1964 het oude
landschap niet herstelde, maar met moderne technieken
een nieuw landschap gemaakt werd met een moderne
verkaveling en nieuwe afwatering. Het gehele gebied
werd geëgaliseerd. Ook werden een aantal moderne
boerderijen (type Noordoostpolder) gebouwd.
Het merkwaardige was dat na ruim tienjaar in het Plat
te van Schouwen weer zilte vegetaties ontstonden met
o.a. zeekraal. Het waren kale plekken in de akker of het
weiland. Hoe kwam dat? In de ondergrond bevonden
zich nog steeds zandige banen waar ooit kreken vóór de
bedi jking hadden gelopen en die functioneerden als aan
voer van brak water waardoor op veel plaatsen door kwel
de zoutvegetaties ontstonden. Deze spontane ontwikke-
75