Een reis door Schouwen in 2025
John Beijersbergen
Terug van weggeweest
Bij het opvaren van de Nieuwe Waterweg krimpt mijn maag samen. Ik lijk wel een
schooljongen, lang geleden, op weg naar een examen. Zo erg zal het toch niet zijn?
Maar het houdt me meer bezig dan ik wil toegeven. Ik ben er niet gerust op wat ik na
25 jaar op Schouwen zal aantreffen. Zal Schouwen nog een beetje lijken op het vroe
gere eiland dat ik in 1999 voor lange tijd heb verlaten. Of is het "eigene" nu overal
verdwenen en verruild voor "een 13 in een dozijn landschap", anoniem en onherken
baar, omdat het al op veel plaatsen in Nederland er hetzelfde uitziet. Met een almaar
toenemende recreantenstroom vanuit de Randstad en een toen heersende horeca-
wethouder ligt een "realistisch" beleid voor de hand en valt dus het ergste te vrezen.
Met deze somberbui val ik in slaap. Morgen zal ik de werkelijkheid zien.
De volgende ochtend is een heldere junidag,
afwisselend blauw met grote wolkengevaarten
langs de hemel en een strakke bries uit het zuid
westen. Kortom, echt Schouws weer. Mijn
zwarte gedachten van gisteren zijn verdwenen
en ik ben nieuwsgierig naar de resultaten van
de grote landinrichtingsprojecten Schouwen
west en oost uit het begin van deze eeuw. Hoe
zal de natuur in de duinen cn het landschap in
de duinzoom bij Moermond en tussen Hoge en
Lage Zoom zich hebben ontwikkeld. En hoe
zal het Watergat er uitzien. En natuurlijk de
Prunjeen de rest van Plan Tureluur. Ik hoop op
winst en het doet me realiseren, dat ik anno nu
(2025) vergelijk met 1999. Maar ik mag niet
vergeten dat inde tijd daarvoor ook het nodige
is gebeurd. In mijn optimisme hoop ik nu zelfs
dat in de afgelopen jaren weer meer Schouwse
natuur is ontwikkeld en het landschap op veel
plaatsen is gerestaureerd. Hel eiland was im
mers in die tijd door ramp en ruilverkaveling
van veel moois beroofd. Veel typische land
schappen zoals de duinzoom, het oudland
langs de Oosterschelde en het dijkenlandschap
langs de vroegere Gouwe zij n van hun karakter
ontdaan of zelfs onherkenbaar veranderd. De
landbouw, vooral de akkerbouw, met zijn
schaalvergroting, egalisaties,lage waterpeilen,
overmaat aan meststoffen en bestrijdingsmid
delen groeide in de 20e eeuw uit tot een mon
ster voor natuur en landschap. Alles overheer
send, helaas ook buiten de landbouwgebieden.
Alleen het behoud van de open ruimte, het ver
weg kunnen kijken in de polder, is hetgeen de
moderne landbouw aan het behoud van het
schouwse landschap heeft bijgedragen.
De zeearmen aan weerszijden en geheel be
horend tot Schouwen werden in het laatste
kwart van de vorige eeuw van het getij afgeslo
ten of geamputeerd. De laatste echte
oernatuur verdween alsmede de rust en de
ruimte. Daarvoor in de plaats kwamen jachtha
vens, zomerwoningenparken en andere na
tuur. De vertrutting van het landschap was be
gonnen. Overal werd de horizon ingekort. Kort
voordat ik wegging zat ik nog een paar dagen
op de Hompel voet in de Grevelingen. Uit mijn
veldboeknotities blijkt, dat ik me verbaasde
over wal ik zag, vergeleken met 1970 toen ik
daar zat als vogelwachter. Toen keek ik in de
open zee tussen Schouwen en Goeree, wisse
lend met zandbanken en slikvlakten bij laag
water en grote vluchten wadvogels als het hoog
werd. Nu kijk je altijd naar de Brouwersdam
met daarop de ellende van Zeelenbergen hoop
je op minder helder weer. 's Avonds is het al niet
veel beter met al dat licht.zelfs de auto's kan je
op de dam zien rijden. Richting Ouddorp was
het donker op een enkel lichtje na bij de haven.
Nu is het een kermis van licht, compleet met
wegverlichting van toevoerende wegen en
een nieuwe rotonde. De sfeerverlichting van
de toren van Goedereede wel om 11.00 u
's avonds uitis hierbij verworden tol een farce.
92
