T
m
m
\/féÈ.
WÊ
&rjp-
Landschap 19toen
De eendenkooi in de Westerse Laagte, ca 1910
4
y y*
1
l
p
J •>-
--Awl --y *-
yc
Ï0$t-
b:
1
-f
VI -t
Viv' y*7
y 14 ,,,y mfy»
-
vy-
Kj* 'M
7?'- -
ÜP - i
i.
y L" v) A
r-f ?r'.-y
y
'1
Frans Beekman
In het uitgestrekte duingebied ten westen van Haamstede is op het einde van de 19de
eeuw een poging tot permanente bewoning geweest. In de grote vallei Westerse Laagte,
die ontstaan was in de tweede helft van de 18de eeuw, is toen een landbouwontginning
gemaakt met daarbij een eendenkooi. Dankzij een paar foto's en archiefvondsten wordt
hier geprobeerd een beeld van die plek te geven, waar moedige mensen zelf "een oase
in de woestijn" probeerden te maken.
In de loop van de 19de eeuw was de Westerse
Laagte begroeid geraakt en dat nodigde uit tot
agrarisch gebruik. In de winter was de vallei zeer
nat, zoals alle duinvalleien in die tijd. Omstreeks
1875 komt hel idee op om in de'Westerlaagte" zo
mergewassen te gaan verbouwen en de rest te be
weiden met koeien. Op een schetskaartje uit die
tijd is de vallei als een ovale vallei van 50 a 60 ha
aangegeven. Sinds 1863 was als experiment in het
achterste deel van de Westerse Laagte 0,4 ha met
dennen bezaaid. Dat was gedaan door de bekende
1
i
t
geoloog en landbouwdeskundige Staring. Veel
was het trouwens niet geworden met die dennen
en in 1870 werden de proefnemingen in de duinen
van heel Nederland stopgezet.
In 1882 gaf de Dienst der Domeinen de Wester
se Laagte in erfpacht aan Jozias Wemelsfelder,
koopman te 's-Gravenzande. Er wordt een wo
ning gebouwd, bouw-en weiland en een hakhout
bosje aangelegd en ook een kooiplas met vier
vangpijpen gegraven. Vermoedelijk lag er al een
duinplasje waar regelmatig eenden 'invielen'.
Kaart 1916
De topografische kaart 1:25.000van 1916geeft
een beeld van deze situatie in de Westerse Laagte
(de verkenning is van 1913, maar toen was de een
denkooi al "vervallen"). Dankzij de kleuren op
het origineel kan het volgende opgemerkt wor
den. Ten zuiden van de woning, die omgeven is
door een walletje, liggen drie natuurlijke bosjes.
Aan de westzijde is een weiland van 2,25 ha met
een drinkput en greppels waarlangs bomen staan.
Ernaast ligt een hakhoutbosje van 0,5 ha en daar
aan grenst de kooiplas. Aan de noordzijde van de
plas is een akkertje of tuin van 0,25 ha. De totale
ontginning bedraagt 3 ha en met de beweide dui
nen erbij wordt 10 ha opgegeven. De kooiplas was
ongeveer 75 bij 75 meter, ofwel 20 bij 20 Schouwse
roeden.
Opvallend is dat we op het kaartje géén wegen
zien die naar de Westerse Laagte leiden. Van de
eendenkooi wordt geschreven "is gelegen in de
Domeingronden buiten openbare wegen en voet
paden". Tussen Burgh en Westenschouwen ter
hoogte van Molenberg ging men door het lage
Fragment topografische kaart nr. 576
(verkend 1913,uitgave 1916)
4
