Massale vlinderverplaatsing 12-13 september 2002
Ted C.J. SIuijter
ledereen die op 12 of 13 september buiten is geweest moet er iets van hebben gemerkt.
Waar je ook kwam, overal vlogen vlinders langs, overwegend in zuidelijke richting.
Atalanta's in de meerderheid, maar ook veel witjes en enkele exemplaren van
Dagpauwoog, Distelvlinder en Kleine Vos. Van vlinderkenners wist ik dat ieder voorjaar
flinke aantallen trekvlinders vanuit het Middellandse Zeegebied en zelfs vanuit Noord
Afrika naar Noord-Europa komen. Echter, van de terugtrek schijnt nog niet zoveel bekend
te zijn. Verrast door dit fenomeen besloot ik op 13 september net na het middaguur een
telling uit te voeren om enig inzicht te krijgen in de omvang. Al na een uur tellen wist ik
dat het om grote aantallen ging. Hier het verslag van een uurtje verbazing....
Weer
Aangestuurd door een stevig hogedrukgebied
stond er op 12 en 13 september een Noordenwind
van ca. 3-4 Beaufort. De lucht was droog.de hemel
blauw en de nazomerzon warmde de lucht op tot
21 graden. Als vogelaar weetje dat dit voor vogels
ideale omstandigheden zijn om in zuidelijke rich
ting te trekken. Getuige de stroom vlinders blijk
baar ook voor hen!
Methode en ligging telpost
Om een beeld te krijgen van de aantallen en
soorten koos ik een overzichtelijk stuk fietspad
uit, zoveel mogelijk dwars op de trekrichting van
de vlinders. Dit fietspad, langs de Kraayenstein-
weg zuidelijk van Haamstede, ligt ongeveer
NO-ZW (zie kaartfragment). Met de verrekijker
(10x40) kon ik vanaf een verhoging in de weg ter
hoogte van de Meeldijk het rechte fietspad in de
lengte overzien. Met de zon in de rug en met be
hulp van de hectometerpaaltjes langs de weg be
sloot ik exact 500 meter weg een uur lang te tellen.
Het uur deelde ik op in 3 stukken van 20 minuten
en tussen de 20 minuten nam ik even rust om mijn
ogen te ontspannen.
Determinatie en resultaten
De resultaten waren verbluffend. In mijn kij
kerbeeld was het een constante stroom van in Zui
delijke richting trekkende vlinders. Slechts een
enkele keer (in totaal slechtsl2 exemplaren) ging
een vlinder een andere richting op, dit waren met
name witjes.
Het determineren leverde bij de Atalanta de
minste problemen op. De witte onderdelen op de
bovenvleugel maken deze soort op honderden
meters herkenbaar. Ook Dagpauwoog (is don-
ker.geen wit in vleugel),Distelvlinder (licht oran
je) en Kleine Vos (is kleiner) waren redelijk her
kenbaar. Het meest nog verwarden mij de witjes.
Gemakshalve heb ik daartoe alle witjes 'op een
hoop' gegooid. Ook Gehakkelde Aurelia bleek
een struikelblok. De exemplaren van deze soort
welke ik kon herkennen, kwamen dichtbij (bin
nen 100 m.) langs.
tellocatie teltraject (dikkelijn)
43
