Dramatische afname uiszwaluwpopi atie
op Schouwen-Duiveland in 2002
Gijs van den Ende
Toen de Vogelwerkgroep in 1993 de eerste integrale Huiszwaiuwteiiing verrichtte werden
er op Schouwen-Duiveland nog 823 bewoonde nesten aangetroffen. Het eindresultaat
van de telling van 2002 -de 10de achtereenvolgende- was schrikbarend: er werden
slechts 383 bewoonde nesten gevonden! Dit betekent dat na 10 jaar de populatie meer
dan gehalveerd is.
Tabel 1. Ontwikkeling van de Huiszwaluwpopulatie op Schouwen-Duiveland van 1993 t/m 2002. (1993:n=832)
jaar 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
100 83.4 69.5 61.7 60.0 67.1 62.0 64.4 59.0 46.0
In de bovenstaande tabel wordt het verloop van
de populatieafname van de Huiszwaluw over
deze periode gepresenteerd aan de hand van in
dexgetallen, waarbij 1993 op 100 is gesteld.
De tabel laat zien dat de grootste afname zich
afspeelde in de jaren 1994-'95 waarna er een pe
riode intrad waarin de populatie zich enigszins
stabiliseerde om in 2001 en 2002 ineens verder in
te storten. In absolute aantallen betekent dit dat
er in 2001 nog 499 broedparen werden vastgesteld
en in 2002 slechts 383, dat zijn 116 paren minder,
wat neerkomt op een afname met 23,2% ten op
zichte van 2001Als eventuele verdere afname
van de populatie in dit tempo door gaat dan zou de
totale Huiszwaluwpopulatie op Schouwen-Dui
veland binnen vijf jaar onder de honderd paren
uitkomen en na nog eens tien jaar bijna geheel
verdwenen zijn. Laten we hopen dat het zover
niet komt!
Weer en fenologie
Het voorjaar van 2002 kenmerkte zich als zeer
zacht, zonnig en droog. Het is niet bekend wan
neer precies de eerste Huiszwaluwen op het ei
land arriveerden, maar het zal ergens in de laatste
decade van april zijn ge weestWat wel opvielis dat
er tot mei maar heel weinig vogels in de kolonies
werden gezien en dat de meeste zwaluwen ook al
weer snel vertrokken waren, op sommige plaat
sen zelfs al eindjuli! De zomer van 2002 was met
gemiddeld 17,6 °C warm dit is precies 1°C hoger
dan gemiddeld) maar wel overal natter dan nor
maal en was wat betreft het aantal uren zonne
schijn aan de sombere kant. Zo op het eerste ge
zicht lijkt het dus een gunstige zomer voor de
Huiszwaluw te zijn geweest. Toch waren de om
standigheden kennelijk dusdanig dat de vogels al
weer vroeg vertrokken. Dit zou wel eens aan een
te gering voedselaanbod gelegen kunnen hebben.
Een reeks van natte zomers is er waarschijnlijk de
oorzaak van dat er maar weinig insecten (muggen
en vliegen) waren, waar juist Huiszwaluwen op
foerageren. De laatste Huiszwaluw werd op
Schouwen-Duiveland op 6 oktober gezien tijdens
een zeetrektelling bij het Oude Vuur te Nieuw
Haamstede.
Afnemend broedsueces?
Helaas is er nog steeds geen duidelijke verkla
ring voor de gestage afname van de Huiszwaluw
in Nederland. Het is inmiddels wel duidelijk dat
het gaat om een combinatie van factoren: voedsel
aanbod, beschikbaarheid van nestmateriaal en
nestgelegenheid, de situatie in de winterkwartie
ren, weer en klimaat en -niet op de laatste plaats-
het broedsueces spelen een rol. Juist de laatstge
noemde factor zou wel eens een grote invloed
kunnen hebben op de snelle achteruitgang van de
soort in het Deltagebied. Normaal gesproken
brengen Huiszwaluwen 2 en soms wel 3 broedsels
90
