Landschap 19 toen
Mooi Goeree en Schouwen in 1913
Frans Beekman
De rubriek Landschap 19toen gaat steeds uit van oude foto's van Schouwen-Duiveland
en Goeree-Overflakkee waar vervolgens een verhaal bij wordt verteld. Het gaat altijd over
het landschap buiten de dorpen. Staan er mensen op, dan verlevendigt dat de foto. De
eindredacteur ontvangt positieve reacties op de artikeltjes en vandaar dat ik blijf zoeken
naar geschikte illustraties. Soms loopt het onderzoek naar een foto op niets uit of is er
geen toelichting bij te geven. Het speurwerk is voor mij op deze manier een klein avon
tuur in de tijd en in de ruimte.
Op het moment dat de bijdrage in de Sterna ver-
schijnt.ga ik nadenken over de volgende. Ditmaal
vond ik een plaatjesalbum van 90 jaar oud.met als
titel: Album voor het verzamelen der plaatjes van
den geïllustreerde/! scheurkalender Mooi Neder
land' voor het jaar 1913. Er zaten foto's in uit ge
heel Nederland en ook een aantal (18) van Schou
wen-Duiveland en Goeree-Overflakkee. De
kwaliteit was niet zo goed, maar een verhaal zat er
wel in. Voor de kalender waren bestaande clichés
benut, gemaakt naar foto's van glasnegatieven,
die soms eerder waren gebruikt voor prentbrief
kaarten. Van één van de hier niet afgebeelde
plaatjes van de duinen bij Haamstede weet ik dat
die gemaakt is in 1910. De firma S. Bakker Jz. uit
Koog-Zaandijk gebruikte de foto's voor hun
scheurkalender.
De kalenderplaatjes verplaatsen ons naar de
begintijd van het toerisme. Het was een hele reis
naar de eilanden Goeree-Overflakkee en Schou
wen-Duiveland. Je deed er toen net zo lang over
als nu met een vliegtuig naar een eiland in de Mid
dellandse Zee. De bezoekers uit andere delen van
Nederland noemde men 'vreemdelingen' en de
lokale Vereniging Voor Vreemdelingenverkeer
(VW) stimuleerde een korte of langere vakantie
naar hun gebied. Behalve een bezoek aan histori
sche stadjes.zoals Middelharnis en Zierikzee.pro-
pageerde de VVV een rondrit over het eiland.
Goeree
De eerste foto van Goeree laat het 'Haven
hoofd' van Goedereede zien, waar het ruim 3 km
lange Havenkanaal uitkwam in het Zuiderdiep,
een van de geulen in de monding van het Haring
vliet. Daar lagen door het slik twee stenen hoof
den met de vaargeul ertussen. Het groepje van zes
mensen is vanaf het buurtschap Havenhoofd tot
ver op het buitendijkse land gelopen. De man met
de puntbaard is misschien wel een 'vreemdeling'
die uitkijkt in de richting van de Kwade Hoek. Dat
was toen nog slechts een ondiepte voor het strand.
De jongens op klompen zijn nieuwsgierig met de
man meegelopen. Het stadje Goedereede had
veel garnalenvissers, maar die waren ook te vin
den in Ouddorp.
De tweede foto laat voor het haventj e van Oud
dorp een 'Garnalenvisscher, bij mooi weer bin
nenkomend' zien.Dc OD 16 viste langs de platen
in de Grevelingen. Het moet hoogwater zijn, want
van de zandplaat Hompelvoet is op de achter
grond niets te zien. Voor de eerste toeristen waren
dergelijke tafereeltjes echt schilderachtig. Vaak
kochten ze aan de haven vers gekookte garnalen
om 's avonds gezellig te pellen en op te peuzelen.
Tussen dit haventje en De Val bij de Preekhilpo-
derlag 'Langs de Zee. Zuidelijk bij Ouddorp' een
natte inlaag met rietkragen waar de Grote en
Kleine Karekiet broedden. Op de laatste foto van
Goeree zien we langs de zeedijk een onverharde
weg, een voetpad en de dijksloot. Aan de horizon
in westelijke richting staan boerderijen langs de
Oudelandseweg. Deze fraaie situatie bestaat
thans niet meer. De nieuwe rijksweg 57 is in 1983
in de met zand volgespoten inlaag gereed geko
men. Het fraaie zandwallenlandschap rondom
Ouddorp werd toen in ieder geval wel gespaard.
66
