Landschap 19 toen
Schouwen-Duiveland rondom in beton (ca. 1910)
Afbeelding van een gedeelte strandhoofd van gewapend beton,
uitgevoerd in 1906 aan het Noorderstrand van Schouwen.
Frans Beekman
In januari 2003 kwam een groot plaatwerk over de geschiedenis van het waterschap
Schouwen-Duiveland van de drukpers: 'De rand van 't land' geschreven door Hannie Kool-
Blokland. Deze titel slaat op de verdediging van het voormalige eiland tegen de zee en in dit
boek wordt ook uitgebreid stilgestaan bij de dijkversterkingen van beton die een eeuw gele
den rondom Schouwen-Duiveland werden uitgevoerd. Onlangs kon ik een oud boek over de
werken volgens het 'systeem De Muralt' kopen. Hierin staan zeer veel foto's van de dijken
van Schouwen-Duiveland omstreeks 1910 en daaruit werd voor dit artikel een selectie
gemaakt. Hoe zag 'de rand van 't land' er in het begin van de twintigste eeuw landschappelijk
uit?
Primeur voor Schouwen-Duiveland
Inde tweede helft van de negentiende eeuw was
het waterschap volop in de weer om de oude aar
den dijken rond het eiland te voorzien van een ste
nen bekleding. Men gebruikte Vilvoordse steen
en later basalt, maar dat kostte veel geld. En toen
kwam Jhr. R.R.L. de Muralt naar Zierikzee als in
genieur bij het waterschap Schouwen. Hij bleef er
van 1903 tot 1913 en heeft samen met de toenma
lige voorzitter Mr. A.J.F. Fokker veel vernieuwin
gen doorgevoerd.
Schouwen-Duiveland kreeg in 1905 de primeur
van de toepassing van beton in de waterbouwkun
de en dat bleek een aanzienlijke besparing te be
tekenen. De orkaan van 1911 stimuleerde het ver
nieuwingsproces. De Muralt ontwikkelde voor de
dijken de zg. spijkerglooiing en de balkenglooi-
ing. Zeer bekend werden de muurtjes bovenop de
dijk. die vrijwel overal om Schouwen-Duiveland
werden aangebracht en die -zonder dijkverbre-
ding-een verhogingvan 1 meter betekenden. Ook
zijn er strand- en zeehoofden van beton ontwik
keld en tenslotte zelfs betonnen zinkstukken. Nu
volgen de foto's met een toelichting van de ver
schillende betonwerken rondom Schouwen-Dui
veland. De rondgang start met een drietal foto's
aan de noordkust van Schouwen tussen Renesse
en Brouwershaven.
41