Staket van gewapend beton, gezien boven de betonpalen.
(Langendijk van Schouwenl.
De diepe geul Schaar van Renesse liep daar
vlak onder de kust en erodeerde er de vooroever.
Om het Noorderstrand bij de Haard te behouden
waren al vanaf het midden van de negentiende
eeuw stenen hoofden gebouwd. Op de eerste foto
is te zien dat duinwaarts van een achterloops ge
worden strandhoofd een nieuw van gewapend
beton is gemaakt. Het gaat om een laagzadelvor-
mig hoofd met aan beide zijden een balkenglooi-
ing. Het is laagwater.
Het onderscheid tussen de werklui en de op
zichters is goed te zien. De eersten dragen een
boezeroen en een pet.ze hebben klompen aan en
leunen op hun zandschop. De opzichters zijn in
deftig pak, dragen een hoed en lopen op schoe
nen. Allen zijn werknemers van het waterschap
Schouwen. Links staat mogelijk Jhr. de Muralt.
Ook op de volgende foto van de Langedijk
staan weer mannen, nog deftiger met pandjesjas,
stijve boord en das plus wandelstok: dat is het be
stuur van het waterschap Schouwen. Werken en
besturen aan de dijk was toen duidelijk een zaak
voor mannen, nergens in het boek van De Muralt
komen op de foto's vrouwen in beeld. Met letters
zijn de verschillende betonconstructies van De
Muralt op de foto aangegeven. De letter a staat
voor het staketwerk. Traditioneel werd dat uitge
voerd met vurenhouten perkoenpalen, hier zijn
betonnen kolommen gebruikt. De balkenglooi-
ing, waar de heren van het waterschap op staan,
heeft letter b. De grasmat erboven is versterkt met
betonblokken: letter c. Nog hoger op de dijk ligt
ouderwets kramwerk waar stro met beugels van
roggeglui in een kleilaag is vastgezet. Op de top
van de dijk staat de Muraltmuur met letter m. De
Langedijk was in de 16de eeuw als inlaagdijk aan
gelegd. Op den duur verdween al het voorland en
moest deze dijk steeds meer verhoogd en ver
sterkt worden. Het waterschap heeft er veel geld
aan besteed. De zeer hoge zeedijk werd voor het
dorp Scharendijke een toeristische trekpleister.
De derde foto laat de Ossendam zien. Om een
opwerkende geul uit de kust te houden werd in
1906 vanaf de Langedijk een dam van 150 meter
lang gemaakt met aan het einde de Ossenbaak. De
dam werd afgedekt met betonbalken. In 1911 is de
zeedam ontdaan van 'klappers' (Blaaswier) om
de constructie goed op de foto te laten zien. Jhr. de
Muralt staat stoer met zijn lieslaarzen op de Os
sendam. terwij 1 de vloed van links (ui t he t westen
binnenstroomt. Op het bord staat: 'Gebouwd in
1906, opname 19 Juli 1911'.
We gaan verder 'met de klok mee' om Schou-
wen-Duiveland. In de polder Bruinisse ontbre
ken Muraltmuren. maar daarna op de dijk van de
42
