Noordse Stern worden gezocht. De Zwitser
Adolphe Burdet maakte vogelseries met stereo
scopische opnamenin 1910,1915 en 1922 op Texel.
Hij valt dus af. RichardTepe en Paul Steenhuizen
kregen in 1902 een 2de resp. 1 ste prijs voor hun na
tuurfoto's. De preparateur Steenhuizen maakte
sinds 1902 stereofoto's waarvoor hij in 1906 in
Leipzig een internationale prijs kreeg. Naast zijn
fotografische arbeid zette Steenhuizen dieren op
voor Artis en het Zoölogische Museum in Am
sterdam. Van Tepe is niet bekend dat hij stereofo
to's maakte.
Het jaartal 1904 en het Duitstalige onderschrift
maken het waarschijnlijk dat Steenhuizen de
maker van onze vogelfoto is. Afbeeldingen van de
vogelhillen in de Schouwse inlagen van hem staan
ook in het aardige boekje van A.B. Wigman 'Vo
gelleven in Nederland (uitgave Meulenhoff. Am
sterdam 1917).
Op de foto is geen aanwijzing te zien waar op het
'Insel Schouwen' de opname werd gemaakt. We
vermoeden dat het één van de inlagen aan de zuid
kust betreft. Het kan ook de spuiboezem van het
stoomgemaal bij de Heerenkeet zijn. Rykel ten
Kate vertelde mij ooit dat daar de zuidelijkste
broedplaats van de Noordse Stern lag en dat had
hij waarschijnlijk gehoord van de Hagenaars
Niko en Luuk Tinbergen, die er in de jaren '30 veel
op excursie kwamen en waarbij Frans Kooijmans
de vaste fotograaf was.
Inhetboekje 'Rankewieken' van Johannes Vij
verberg dat als eerste in de serie 'Vogel-idyllen'
(uitgave Brusse, Rotterdam 1925) verscheen,
staat de Noordse Stern goed beschreven.Een foto
ontbreekt daarbij helaas, zodat de opname van
Steenhuizen uit 1904 nog meer betekenis krijgt!
F.B.
1Met dank voor het lenen aan Herman van der Meer
(Den Haag). Hij kreeg de serie stereofoto's in 1979 ca
deau van de bekende fotograaf Frans Kooijmans (Den
Haag).
2. Informatie over de fotografen komt uit: Karei H.Voous,
In de ban van vogels. Ornithologisch Biografisch Woor
denboek van Nederland. Alphen aan den Rijn.1995.
Kijkdoos
Vanwege het geringe verschil in uiterlijk tussen
Noordse stern en de in onze omgeving veel talrij
kere Visdief kwam men pas vrij laat achter het
voorkomen van deze stern op Schouwen. Onge
veer een eeuw nahetbenoemenvandesoortwerd
de Noordse Stern voor het eerst vermeld in een
verslag van de Nederlandse Ornithologische Ver
eniging (1903). als voorkomend op Schouwen.
Het jaar daarop werden ze hier dus gefotogra
feerd.
Dat fotograferen met primitieve middelen le
verde voor hedendaagse begrippen zelden spec
taculaire foto's op. Toch zijn vooral die stereofo
to's nog altijd leuk om te bekijken. Zelf zag ik eens
de hele serie bij mevrouw Bolkenbaas uit Burgh.
De betreffende serie.met ondermeer Kokmeeuw
en Grote karekiet.zat in een cassette met een toe
lichting en was uitgegeven door Vogelbescher
ming. Mogelijk maakte deze Noordse Stern daar
ook deel van uit, al kan het zijn dat wat ik heb ge
zien van later datum was. De dieptewerking van
de foto's gezien door de stereoscoop geeft vaak de
indruk van een soort kijkdoos met voorwerpen op
verschillende afstand.
Dat er in de vogelfotografie wel wat is veran
derd, valt mooi te illustreren met de bekende foto
van Kooijmans en zijn fotokanon bij de spuiboe
zem. Dit voorjaar.daags na een bericht over broe
dende Grote Sterns op het eiland in de Flaauwers-
inlaag brengt de mail al fraaie beelden daarvan,
bezorgd door Pim Wolf als eigentijdse Vijverberg.
Zonder hut of kist, gewoon vanaf de dijk gefoto
grafeerd. Fotograferen leidt vaak tot betere waar-
neming.zeker vroeger toen ze er met hun neus bo
venop moesten zitten.Tegenwoordig gaat het ook
vaak andersom.
Op Schouwen werd vooral gebroed in de spui
boezem van het stoomgemaal bij Flaauwers, in de
Kistersinlaag en nabij de eendenkooi van Elle-
meet. Laatst genoemd gebied maakt tegenwoor
dig deel uit van het natuurontwikkelingsgebied in
de Prunje, zodat Noordse Sterns hier net zo als
vroeger weer kunnen broeden. In later jaren wer
den uit veel inlagen broedgevallen van Noordse
Sterns vermeld.
Die lastige herkenbaarheid heeft lange tijd het
zicht op het voorkomen van de Noordse Stern
vertroebeld. Meestal ging het om tientallen
68