>r
bekend is dat er vleermuizen overwinteren. Mede
om deze reden zijn de laatste jaren op diverse
plaatsen onderkomens voor vleermuizen aange
legd.
Bunkers in het duingebied
Overwinteringsplaatsen van vleermuizen in
het westen van het land zijn vooral bekend van
bunkers in het duingebied. Niet alle soorten vleer
muizen overwinteren overigens in vergelijkbare
onderkomens. Een paar algemene en goed aange
paste soorten als de Gewone dwergvleermuis Pi-
pistrellus pipstrellus, Ruige dwergvleermuis Pipi-
strellus nathusü en de Laatvlieger Eptesicus
serotinus zijn zodanig goed aangepast aan het ge
bruiken van menselijke behuizingen dat deze hier
ook hun winterslaap doorbrengen. Dit gebeurt
vrijwel altijd op plaatsen die niet zijn te inspecte
ren zoals in spouwmuren van woningen, onder
dakpannen, tussen opgestapeld haardhout en
De Watervieermuis is de talrijkste soort in de bunkers op
Goeree. Foto: Kees Mostert.
dergelijke.Dit zijn tevens de soorten die het minst
kwetsbaar zijn.
Juist de soorten die in bunkers overwinteren
zijn vaak schaarse(re) of zeldzame soorten en die
hogere eisen aan hun leefomgeving stellen (zowel
in de zomer als in de winter). Veel soorten van de
Myotis-familie zoals Watervleermuis Myotis dau-
bentonii, Franjestaart Myotis nattererii en Baard-
vleermuis Myotis mystacinus zijn in de zomer
vooral bewoners van oude bomen.
De eisen die vleermuizen voor hun overwinte
ring stellen aan onderkomens is dat deze veilig,
donker, vochtig eneenminof meer lage constan
te temperatuur hebben. Veel maatregelen om
bunkers geschikt(er) te maken richten zich dan
ook op het creëren van extra schuilplaatsen, het
vochtig maken door middel van (regen)water (de
luchtvochtigheid moet meer dan 90% bedragen)
en het afsluiten van deuren. Door het afsluiten
van deuropeningen kan de temperatuur in de
bunker zelf constanter blijven en tevens voor
komt dit dat vleermuizen door ongewenst bezoek
worden verstoord. Vooral het stoken van vuurtjes
kan desastreuze gevolgen hebben voor deze die
ren.
In de j aren zestig werden incidenteel ook enke
le overwinterende vleermuizen aangetroffen in
het voormalige Fort Prins Frederik bij Ooltgens-
plaat. Hier werden destijds Baardvleermuis en
Meervleermuis Myotis dasycneme overwinte
rend aangetroffen (Van Wijngaarden et al., 1971).
Helaas is dit voormalige fort al lang niet meer ge
schikt voor vleermuizen.
Verloop van de aantallen vleermuizen op Goeree
Vanaf winter 1990/1991 vinden er jaarlijks con
troles plaats van overwinterende vleermuizen in
de bunkers van Goeree. De eerste twee winters
werden overigens nog geen vleermuizen in de ob
jecten aangetroffen. Niet alle bunkers waren des
tijds bekend. Vanaf 1994/1995 zijn alle bunkers op
Goeree jaarlijks geteld, met uitzondering van de
bunkers op De PuntIn die periode namen de aan
tallen langzaam toe van 18 naar 28 exemplaren.
Sinds de winter van 2000/2001 werden ook de
bunkers op De Punt jaarlijks geteld. Sindsdien
wisselt het aantal tussen de 37 en 47 exemplaren.
Watervleermuis Myotis daubentonii
De meeste overwinterende vleermuizen in de
2
