Mijmeren boven oude dagboeken
Zuidpier Nieuwe Waterweg. Foto: Simon de Waard.
Gerard L. Ouweneet
Mijn belangstelling voor oude waarnemingsdagboeken, landschapsfoto's van vóór 1950 en voor
het werk van onze oude landschapschilders, stijgt met de dag. Dat zal waarschijnlijk te maken
hebben met de inmiddels bereikte 70+ status, maar dat doet er minder toe. Toen Ed Buijsman,
Ruud Vlek en ik in 2005 bij toeval het verloren gewaande oeuvre van de in 1986 overleden cineast
Simon de Waard terugvonden, was er bij alle genoegen toch een teleurstelling. Want onvindbaar
bleven de door de Waard in Nederland gemaakte foto's en ook diens dagboeken met aantekenin
gen over excursies in dit land. Wel waren er de door hem tussen 1945 en 1955 in Nederland opge
nomen 16 millimeter natuurfilms, in zwartwit en kleur. Deze films leidden indirect tot de bij het boek
'Een eeuw vogels beschermen' gevoegde DVD met historische filmbeelden van Nederlandse
vogelparadijzen.
Die teleurstelling had te maken met het feit dat
de Waard werkte in en rond Rotterdam, in terrei
nen waar ik wat later dan hem de eerste wankele
vogelaarstappen zette. Dat waren de boezems van
Kinderdijk, de opspuitterreinen onder Pernis, de
Vlaardingse Vlietlanden en vooral De Beer. Die
terreinen zijn er thans óf helemaal niet meer,of ze
raakten ernstig verminkt als gevolg van de nivel
lerende reuzenbulldozer van huizen, wegen en in
dustrie-installaties die over West-Nederland ging.
Hierdoor gingen deze terreinen veelal op in de
landschappelijke Randstadse eenheidsworst.Na
tuurlijk, de Waards films zijn met vakmanschap
gemaakt en ik draai de DVD wat af! Maar hoe
graag had ik niet via de Waards foto's een bevesti
ging gekregen van op het netvlies achtergebleven
beeldflarden? En een vergelijking gemaakt tus
sen hetgeen de Waard ter plekke aan vogels waar
nam met de soorten die toen in mijn dagboeken
belandden? Die wens bleef dus onvervuld,op één
schrift na. Daarin staan de Waards excursienoti
ties gedaan tussen 10 november 1950 en 6 april
1952. Bij het doornemen van de op de garagezol
der in het centrum van Rotterdam aangetroffen
collectie was al gebleken dat de cineast nauwkeu
rig te werk placht te gaan. Die aanpak komt terug
in de anderhalf jaar excursieaantekeningen. De
metgezellen bij de excursies, de terreingesteld
heid, het tij, het weer, hoe het landschap zich pre
senteerde, alles werd opgeschreven. Het zijn
80