werd er verzameld voor gebruik op het land.. Ook
keerde men de koeienvlaaien om ze te drogen als
brandstof.Tussen 1920 en 1930 liepen er trouwens
meer dan duizend kippen in de Westduinen.Tot 40
a 50 jaar geleden bracht de koeienwachter de
melkkoeien in de namiddag uit de duinen naar
hun eigenaar om ze te melken, 's Nachts stonden
deze koeien op stal en werden ze de volgende
morgen na het melken weer naar de Westduinen
gebracht. En dan nu de foto's.
De eerste foto van omstreeks 1972 geeft een
goed overzicht van de Westduinen aan de kant van
de West Nieuwlandpolder. De boerderijen met
rondom bomen staan op de overgang van de bin-
nenduinen naar de polder. De Westduinweg heeft
een afrastering tegen de koeien. De boeren had
den akkers in de polder en hun koeien graasden in
de groene binnenduinen. Het geheel maakt dit
landschap zo bijzonder en het behouden waard.
De twee prentbriefkaarten die nu volgen, kocht
ik bij Jaap Verloop uit Noordwijk aan Zee, die ie
dere donderdag op de boekenmarkt in Den Haag
staat. De 'ansichtkaart' met een poststempel uit
1947 laat mensen en koeien zien langs de West
Opmerking redactie: Aan het geboomte te zien is het vc
door hem georganiseerd.
duinweg. Er stond toen nog geen hek en er was dus
nog wel een koeienwachter. De beesten hadden
een houten bordje met een band om de hals met
eigendomsteken. De drinkpoel (op een oude
landkaart 'weel') ligt in een hoek die het Waaigat
heette. Staan de mensen te kijken omdat het vee
voor 't eerst buiten loopt na de winter?0 Iedereen
loopt er nog op klompen. De fietser rechts is Wil-
lemTanis en links van hem staan diverse leden van
zijn familie. Een fiets was in die jaren een heel
bezit! Verder zien we aan de hoge palen allerlei
bovengrondse leidingen.
De volgende foto laat de oostelijke kant van de
Westduinen zien. Hier ligt een hogere duinrand
waar zand naartoe is gewaaid. Met de dennen of
mastbomen heeft men dit zand vastgelegd om
overstuiving van de cultuurgronden erachter
langs de Oudelandseweg te voorkomen. Op de to
pografische kaart uit 1899 staat dat al. Langs het
prikkeldraad loopt een koeienpaadje. Deze foto
is onmiskenbaar van na de Tweede Wereldoorlog.
Dat is te zien aan de betonnen palen met een knik.
Ook onder grond zit een dergelijke knik. Deze
palen komen van het strand waar in de oorlog tet
raëders stonden, gemaakt van drie liggende be-
tonpalen en drie staande in de vorm van een pira
mide. Bij het geknikte stuk waren ze met
ijzerdraad aan elkaar gekoppeld. De constructies
waren bedoeld eventuele landingen te bemoeilij
ken. Zo'n versperringselement staat sinds kort bij
het voormalige Polder- en Raadhuis aan de
Dorpsring in Ouddorp. Soms zaten er mijnen op
die palen gemonteerd, vandaar de naam 'mienpa-
len'. Op veel plaatsen op Goeree zijn deze 'Duitse
palen' ofWehrmachtspalen' nog te vinden als een
herinnering aan de Atlantikwall. Ze zijn als oor
logsbuit van het strand gehaald. Veel van die palen
zijn nu mooi begroeid met korstmossen.
Ten slotte nog wat vredelievends over de plan
ten en de vogels. Behalve allerlei planten van de
kalkarme droge duingraslanden groeit in een aan
tal vochtige slenken van de Westduinen de Herfst-
schroeforchis. Dit prachtige orchideetje komt al
leen nog in Zuid-Limburg voor en sinds enige
zomer; de belangstelling zal wel voor de fotograaf zijn of
42
Fragment topografische kaart 1899. Ten zuiden van
't Hoogerhuis liggen drie drinkpoelen. Naast de Westdui
nen is de jongere West Nieuwlandpolder (1506) met een
opmerkelijk krekenpatroon.
