Over Whoopers en Bewicks
In mijn eerdere bijdragen over zwanen kon de
lezer in Sterna kennismaken met vogels die vrij
gemakkelijk in het veld te herkennen zijn. Ze dra
gen gele halsbanden met een code: 284A is een
Kleine zwaan (Bewick) en 2R20 is een Wilde
zwaan Whooper), die respectievelijk werden ge
ringd in januari 1993 en december 1998. De laatste
jaren begon ik me half oktober al af te vragen of
deze zwanen weer naar Nederland en in het bij
zonder naar Schouwen-Duiveland of nog precie
zer naar Zonnemaire zouden komen. Dat deed ik
ook in het najaar van 2010 toen de zwanen vroeger
dan gewoonlijk arriveerden. De eerste Wilde
zwaan die zich hier vertoont is meestal 2R20, een
eigenaardige vogel waarvan nooit is vastgesteld
dat hij een partner had. Kleine zwaan 284A was in
de winter van 2009/2010 gepaard en het stel bracht
één jong mee op hun wintertrektocht. Ongedul
dig informeerde ik half oktober, eind oktober, half
december en eind december bij zwanenringers of
er al meldingen waren van 284A en 2R20. Niets.
Geen enkele melding was er binnengekomen en
half februari 2011 werd duidelijk dat ze niet zou
den komen. Zolang er geen melding is van een
vondst bestaat natuurlijk de kans dat ze alsnog
volgende winter gewoon weer hier verschijnen,
maar dat is waarschijnlijk ijdele hoop. Whooper
2R20 zou nu minstens 12 jaar oud zijn en Bewick
284A minstens 17 jaar.
Ik speur sinds 1976 naar ganzen en zwanen met
halsbanden. Van heel wat vogels las ik slechts één
keer de code af om ze daarna nooit terug te zien.
Andere vogels zag ik enkele jaren achtereen. Met
een enkeling raakte ik bij wijze van spreken ver
trouwd en dan was het af en toe teleurstellend om
zo'n vogel op een gegeven moment niet meer
terug te zien. De beide hierboven genoemde vo
gels hebben voor mij iets legendarisch gekregen
en ik weet dat ik niet de enige bendiezezalmissen.
Al meer dan 35 jaar worden ganzen en zwanen
geringd door middel van plastic halsbanden en/of
pootringen. Vaak wordt de vraag gesteld of de die
ren daar hinder van hebben. Het feit dat bij indivi
duele vogels is vastgesteld dat ze behoorlijk oud
worden of ouder dan de gemiddelde leeftijd geeft
aan dat het erg meevalt. Dat ze die band in ieder
geval in het begin wel als hinderlijk ervaren,is dui
delijk te zien bij vogels met een vers aangelegde
band waar ze langdurig aan poetsen en "knabbe
len." Die band zit echter zo ruim om de hals dat
van beknelling geen sprake is en sommige vogels
accepteren de halsband dan ook vrijwel meteen.
Afgelopen winter was ruim vóór de kerstdagen
duidelijk dat veel zwanen uit het noorden van ons
land vanwege de sneeuw daar verdwenen en zuid
waarts trokken. Rond Zonnemaire, een vast zwa-
nengebied, liepen daardoor de aantallen op en be-
reikten waarden die we hier al zo'n tien jaar niet
meer gewend waren. Daarvan was ook WimTijs-
sen op de hoogte. Mede namens het NIOO en in
samenwerking met SOVON Vogelonderzoek
Nederland organiseert hij het ringen van zwa
nen. Er werden plannen gesmeed om voor het
eerst ook eens in Zeeland zwanen te gaan ringen.
Een vrij stabiel aantal van 400 a 600 zwanen in de
laatste week van december gaf daartoe aanlei
ding, temeer daar de aantallen op de vaste ver
blijfplaatsen in het noorden van ons land behoor
lijk lager waren dan gewoonlijk.
Met een plaatselijke jachtbeheerder en de eige
naar van een bietenperceel, dat bewerkt was met
een cultivator, werden afspraken gemaakt. De ei
genaar van een schuur naast het potentiële vang-
perceel stelde zelfs de schuur beschikbaar voor de
"verwerking"van de zwanen. Een vangvergun-
ning voor de provincie Zeeland werd verstrekt
door het ministerie. Kortom: alle voorbereidin
gen waren getroffen. Vanwege de zware sneeuw
val rond de kerstdagen was het nu echter ook op
Schouwen-Duiveland niet meer mogelijk om met
netten te vangen en werd de datum uitgesteld. Het
Johan Everaers
Ook buiten de kring van vogelaars weten velen dat er allerlei soorten wilde zwanen zijn. Dat één
van die wilde soorten de naam Wilde Zwaan draagt, zorgt voor verwarring. Niet iedereen is ver
trouwd met de Engelse zwanennamen in de titel voor dit verhaal, maar het helpt om verwarring te
vermijden. In Nederland kennen we drie soorten zwanen die alle drie in het wild voorkomen: de
Wilde zwaan, de Kleine zwaan en de Knobbelzwaan. De laatste blijft hier buiten beschouwing
evenals de Zwarte zwaan, een exoot.
10
