Schouwen-Duiveland
'turr - turr -turr' Tot begin jaren negentig was dit geluid, de roep van de zomertortel, van mei tot in
augustus overal in de Schouwse Westhoek, maar ook in de bossen en struwelen elders op het eiland,
te horen. Anno 2012 is het ge 'turr' flink verminderd, lokaal geheel gestopt. Wie de feiten op een rij
zet, kan maar één conclusie trekken: er is iets behoorlijk misgegaan met onze zomertortels.
Zomertortels op
Schouwen bijna
Zomertortels zijn echte zomergasten, die 's winters in Afrika
bezuiden de Sahara verblijven. In de Schouwse Avifauna van
1986 wordt gerept van een afname na oorlog en ramp, een
logisch gevolg van verlies van geschikte habitat. In de jaren
zeventig en tachtig waren zomertortels in de Westhoek weer
behoorlijk algemeen: de schatting van 200 paar was waar
schijnlijk aan de lage kant. Met name de duinrand was goed
bezet, campings en bungalowparken met voldoende opgaande
begroeiing niet uitgezonderd. In de polder zal de soort waar
schijnlijk niet meer op het peil van voor oorlog en ramp zijn
gekomen, maar ontbreken deed hij hier beslist niet. Er werd
gebroed in heggen, langs polderwegen en in dorpsgroen,
terwijl de bossen van Schuddebeurs, Schelphoek, Ouwerkerk
en Dijkwater jaarlijks flinke aantallen telden en de opkomende
bebossing in de Grevelingen langzaam maar zeker gekoloni
seerd werd.
Het patroon van afname is in vrijwel alle telgebieden terug
te vinden, maar het precieze tempo varieert. Erg hard ging
het in de Boswachterij Westenschouwen, waar de 47 paren
in 1988 vooral langs de randen en in de struweelzones
voorkwamen, het centrale deel van het bos was vrijwel tor
telloos. Ook de 8 overgebleven paren in 1997 waren vooral
langs de bosrand te vinden, en meer nog dan in 1988 vooral
in de loof- en struweelputten. Dat wil echter niet zeggen
dat de soort het in loofhout goed uithield. Een blik op de
teloorgang in het Slotbos Haamstede spreekt boekdelen.
Een opvallende gelijkenis vertoont de door berk en zwarte
els gedomineerde Achterste Bossen bij Renesse. In gevari
eerd halfopen duinlandschap lijkt de afname wat trager te
verlopen. Illustratief daarvoor is de aantalsontwikkeling in
het zeer goed getelde Zeepe, waar anno 2010 nog 4 territo
ria over waren.
Gebied
1980-85
1986-90
1991-95
1996-00
2001-05
2006-10
2011
Boswachterij
Westenschouwen
40
47
8
4
Meeuwenduinen
19
12
1
Zeepe-totaal
24
20
23
14
10
7
4
Slotbos Haamstede
25
26
22
7
3
0
0
Maire Haamstede
5
1
Terrein De Jonge
5
3
Watergat
21
7
Vroongronden/Vroonbos
5
3
0
Horizon Renesse
5
11
6
Achterste Bossen
15
0
Renesse-West
6
0
Schelphoek
19
4
Alg.begraafpl. Zierikzee
0
2
2
Kaaskenswater Zierikzee
2
4
6
Dijkwater
9
1
Slikken Bommenede
1
0
0
1
3
3
0
Kabbelaarsbank
2
1
2
2
3
2
2
Tabel 1. Territoria van de zomertortel in een aantal telgebieden op Schouwen-Duiveland, 1980-2011. Kolom
leeg niet geteld. Bron BMP database Sovon Vogetonderzoek Nederland.
16
