Overwinterende ganzen en
hoe vergaat het ze?
(Deel 3 en slot)
Ganzen en zwanen
Schouwen-Duiveland
Dit artikel is gebaseerd op de jaarlijkse rapportages over de ganzen- en zwanentellingen in
Zeeland, die jaarlijks voor de tellers worden gemaakt. Nadat in de twee voorafgaande artike
len de zwanen en grijze ganzen anserwerden besproken, geef ik in dit afsluitende verhaal
inzicht in het voorkomen van de zwarte ganzen brantaDe belangrijkste ontwikkelingen uit
de periode 2006/07 - 2010/11 worden per soort op een rij gezet. Zeldzame soorten bleven
steeds buiten beschouwing en ik besteed dus in dit deel geen aandacht aan de wel ieder jaar
op Schouwen-Duiveland gesignaleerde roodhalsgans.
Grote Canadese gans
Algemeen
Nazaten van ontsnapte of uitgezette Canadese ganzen
zijn zich in delen van Noordwest-Europa in rap tempo tot
een gewone broedvogel aan het ontwikkelen. Het westen
van Nederland lijkt daarbij inmiddels koploper te zijn.
De Nederlandse wintcrpopulatie neemt al sinds begin
jaren tachtig jaarlijks met gemiddeld 27 procent toe en
bedroeg in oktober 2010 minstens 27.000 vogels. Het
betreft voornamelijk eigen kweek aangevuld met Duitse
broedvogels. Het noordelijk Deltagebied is een van de
belangrijkste regio's voor de soort in ons land. Zeeland
kent een relatief kleine, maar groeiende broedpopulatie,
met een accent op Zeeuws-Vlaanderen. Hier worden ook
buiten de broedtijd de meeste grote Canadese ganzen
gemeld.
Voorkomen
Op Schouwen-Duiveland is de grote Canadese gans nog
altijd schaars, maar ook hier is sprake van een geleide
lijke toename. De sterke voorkeur van de soort voor zoet
water speelt hem echter parten. Vooralsnog zijn tota
len van enkele tientallen exemplaren al heel wat op het
eiland, maar gezien de ontwikkelingen in de omliggende
gebieden ligt een verdere stijging voor de hand. Ook de
sluipende toename als broedvogel (in duinen en natte
natuurgebieden) wijst in die richting. De hoogste aantal
len bereiken grote Canadese ganzen in de Delta trouwens
in de nazomer. Dan kunnen er met name bij de Plaat van
de Vliet in het Krammer-Volkerak concentraties van meer
dan 1000 ruiende ganzen aanwezig zijn, hetgeen een
veelvoud is van het aantal dat tot nu op het slechts en
kele kilometers verwijderde Schouwen-Duiveland geteld
wordt.
Brandgans
Algemeen
Al eeuwen overwinteren er uit Arctisch Rusland afkom
stige brandganzen in ons land. Deze populatie is recent
fors toegenomen. Momenteel gaat het om meer dan
300.000 exemplaren, die grotendeels in Nederland over
winteren. In de jaren zeventig ontstond op eilanden in
het op de trekroute gelegen Baltische gebied een broed
populatie. Die nu uit enkele duizenden paren bestaande
populatie verblijft 's winters ook goeddeels in Nederland.
Begin jaren tachtig begonnen brandganzen ook in Neder
land te broeden en inmiddels gaat het al om circa 6800
paar. Het zwaartepunt van deze populatie bevindt zich
in de noordelijke en oostelijke Delta. De Nederlandse
broedvogels vermengen zich 's winters met de Russische
en Baltische gasten, waardoor er uitwisseling tussen
deze populaties plaatsvindt. Brandganzen voeden zich
in Nederland vooral met kortgrazige vegetaties, zowel
binnen- als buitendijks. Akkers met oogstresten en opko
mende wintergranen kunnen lokaal van belang zijn. De
Nederlandse winterpopulatie bestaat de laatste jaren uit
350.000 - 650.000 exemplaren.
Voorkomen 2006/2011
De opkomst van de brandgans is een van meest opvallen
de natuurverschijnselen van de laatste decennia. Van een
zeldzaam arctisch gansje naar een jaarrond aanwezige
"standaard"-vogel: dat is nogal wat! In de hier besproken
periode nam de brandgans op Schouwen niet alleen sterk
toe in het winterhalfjaar, maar ook de broedpopulatie in
de duinen en in de natte natuurgebieden is groeiende.
Toch hebben de recordaantallen van 2009/10 en 2010/11
vooral van doen met de barre weersomstandigheden in
noordelijker gelegen overwinteringsgebieden.
10
