Door Johan Everaers
Veranderend voedselpatroon
Enkele jaren geleden leken kleine zwanen meer dan
voorheen op waterplanten over te schakelen. Waarne
mingen bij De Heen, waar al vanaf halverwege de jaren
zeventig een slaapplaats was voor kleine zwanen, én
langs de oostkant van de Philipsdam bevestigden die
gedachte, maar een tiental bezoeken aan de Bruintjes
kreek op St. Philipsland en de Geule bij Viane leverden
mij deze winter geen enkele zwanenwaarneming op. In
Brabant en het grensgebied van Vlaanderen foerage-
ren de laatste jaren zwanen op maïsstoppelvelden. Bij
gebrek daaraan op geschikte plaatsen schakelden de
zwanen op Schouwen-Duiveland over op gras en dat is
opmerkelijk. In de jaren 70 en 80 zagen we kleine zwa
nen (wilde zwanen waren hier toen nog uiterst schaars!)
vooral op weilanden zoals bij Sirjansland waar later kas
sencomplexen verrezen. Deze winter voegden kleine en
wilde zwanen zich bij knobbelzwanen op de weilanden
tussen Noordgouwe en Kerkwerve, waar ze veelal met
rust werden gelaten.
Ook op de graslanden in de omgeving van Nieuwerkerk
konden de drie soorten worden gespot waarbij af en toe
ook één of meer zwarte zwanen acte de présence gaven.
Plaatselijk was men niet gediend van de komst van
nieuwe soorten en werden ze verjaagd door middel van
laserstralen, een fenomeen waar landelijk al aandacht
aan is besteed mede omdat die activiteit kan leiden tot
aantasting van het gezichtsvermogen.
Slotopmerkingen
Dat grote watervogels op het land aanzienlijke schade
kunnen veroorzaken valt niet te ontkennen. Dat een
kwetsbare vogelsoort als de kleine zwaan de gevolgen
ondervindt van bejaging en verstoring van ganzen baart
zorgen. Wim Tijsen meldde in zijn laatste nieuwsbrief
van het afgelopen winterseizoen dat jarenlang onder
zoek in Engeland heeft uitgewezen dat 1 op de 3 kleine
zwanen met hagelkorrels rondvliegt, ondanks dat het
een beschermde soort is langs de gehele flyway! Aan
gezien de jacht op zwanen is verboden, lijkt het een
gevolg van het foerageren op dezelfde plaatsen als
(bejaagbare) ganzen!
In overleg met boeren en jagers is het misschien ook op
Schouwen-Duiveland mogelijk om op een paar geschikte
plaatsen bewust percelen met oogstresten van aardappe
len of bieten later dan gewoonlijk te ploegen om zo een
tijdelijk, rustig, foerageergebied te creëren. Bij voorkeur
zouden die percelen zo ver mogelijk van de rijweg ver
wijderd moeten liggen, zodat de vogels ook door minder
zorgvuldige ganzen- en zwanenspotters en fotografen
met rust worden gelaten. In dat kader dient nog te
worden opgemerkt dat enkele nieuw aangelegde wandel
paden over de akkers in het open poldergebied wellicht
fungeren als alternatief voor misplaatste vehikels, maar
ze komen de rust in de polders niet ten goede.
Bronnen
Tijsen, W., Kleine Zwanen Nieuwsbrieven 2014 en 2015,
(wimtijsen@ziggo.nl)
Everaers, J., James Bond op de Slikken van Flakkee,
Sterna 57 nr 1, 2012
Everaers, J., Schuilhut of vogelverschrikker, Sterna 57
nr 1, 2012
Data
1
2
3
4
05-11-14
7
7
19-11-14
18
18
22-11-14
22
22
30-11-14
15
15
03-12-14
32
32
07-12-14
18
18
11-12-14
15
15
15-12-14
68
68
18-12-14
82
4
86
02-01-15
22
22
06-01-15
11
40
51
10-01-15
20
43
63
18-01-15
73
3
76
21-01-15
56
37
93
29-01-15
119
31
150
03-02-15
89
14
47 Diepe Gat
150
06-02-15
23
22
46 idem
91
09-02-15
18
41 idem
59
Een selectie uit de data van eigen waarnemingen van kleine zwanen:
1= Omgeving Zonnemaire/Kerkwerve. 2= Omgeving Nieuwerkerk.
3= Rest Schouwen-Duiveland. 4= Totaal Schouwen-Duiveland.
29
