Markenje, pare
van de Gjrev
Heden Verleden
In de rubriek Heden Verleden
verkent Kees de Kraker ter plaat
se de omgeving van een door
hem gekozen plek op of rond
Schouwen-Duiveland of Goeree-
Overflakkee mede aan de hand
van twee foto's op de midden
pagina. Het heden krijgt daarbij
meer kleur en betekenis door het
verleden.
Na de afsluiting van de Grevelingen viel vanwege de instelling van een vast peil tus
sen het vroegere hoog en laag water in, een hoger gelegen gedeelte van het slik ten ZO
van Ouddorp permanent droog. Het nieuwe eilandje kreeg de naam Markenje, naar het
vroegere eiland dat honderden jaren eerder op dezelfde plek aanwezig was (Figuur 1).
Destijds ging het om een stukje onbedijkt schor ofwel gors, dat in latere instantie is
afgevlakt en zonder gewas niet meer op kaart werd ingetekend. De oudste kaart waarop
het gebied met deze naam wordt aangegeven stamt uit 1696. Daarmee is de geschiede
nis van het recent drooggevallen plaatje een stuk ouder dan je zou verwachten.
Voordat Markenje na de afsluiting in 1971 aan een
tweede leven begon, was de omgeving al in trek bij
de lokale bevolking. Het hoekje van de dijk nabij het
huidige uitkijkpunt was een zwemlocatie voor bewoners
van Goedereede, ofwel "de stad Goeree". Een in de geul
verankerd zwemvlot verhoogde bij hoog water hier het
zwemplezier. Van Ouddorp kwamen ze daar niet, die
hadden hun eigen zwemplekjes. Ze kwamen er wel om
pieren te steken en te vissen. Wat meer westelijk kon
je bij hoogwater aan de dijk goed platvis vangen en bij
harde wind uit het zuidwesten vooral paling en tong.
Nog steeds zijn op luchtfoto's (Google Earth) ten westen
van Markenje onder water rechte lijnen te zien, die
stammen uit de tijd van de weervisserij op zalm. Het
gaat hierbij wellicht om de resten van de weren, af
gebroken griendstaken die nog in de bodem zitten en
deels zijn bloot gespoeld, waardoor dieren en wieren
zich daaraan kunnen hechten. In Eilandennieuws van 30
december 1994 staat een bijzonder interessant artikel
van Keesje Bok over deze zogenaamde stalvisserij, die
plaats vond tussen 1850 en 1950. Op kaarten uit deze
periode is de aanwezigheid van een of meerdere visstal
len ten westen en ten oosten van Markenje aangegeven.
In de wilde plannen uit de zestiger jaren van de vorige
eeuw werd de route voor de Dammenweg (N57) van
Ouddorp-haven naar Stellendam dwars over Markenje
geprojecteerd. Gelukkig is het wat dat betreft
niet zo ver gekomen. De verdere ontwikkeling
van Markenje als eiland valt mooi te volgen op de
kaarten van topotijdreis.nl, een site die kaarten
weergeeft uit de periode 1815-2015. Van vorm
loos klompje, gebaseerd op een oude meting van
de -20 cm NAP-dieptelijn, evolueert de kaartweer-
gave tot het sikkelvormige eiland van vandaag.
Evenals de vroegere zandplaten is zo'n eiland nog
niet zo makkelijk te karteren, omdat zelfs bij een
geringe variatie van het waterpeil de vorm al flink
kan veranderen. Die geleidelijke overgang van
land naar water is door afslag en het ontstaan van
klifrandjes wel een steeds hardere grens gewor
den. In 1990 werd een vooroeververdediging rond
het eiland gelegd om het tegen de voortdurende
afslag te beschermen. Hoewel de afslag hierdoor
verminderde, ging die ook achter de oeververdedi
ging nog verder, zodat er nu plannen in de maak
zijn om het verloren terrein aan de westkant
middels zandopspuiting te herwinnen. Behalve
voor landverlies zorgt zo'n proces van erosie en
plaatselijk enige opslibbing wel voor dynamiek,
die in een vastgelegd systeem als de Grevelingen
te waarderen valt. Al moet het natuurlijk wel bin
nen de perken blijven...
17
