Ook werd geprobeerd om, op plaatsen waar het echt heel slecht met de populatie ging, een zogenaamde huiszwalu-
wentil te verwezenlijken, maar daar is het tot op heden helaas nog niet van gekomen. In onderstaande grafiek wordt
het verloop van de aantallen op Schouwen-Duiveland broedende huiszwaluwparen in de afgelopen 25 jaar weergege
ven.
Aantallen bewoonde huiszwaluwnesten op
Schouwen-Duiveland 1993-2017
SSSSSn83gSSSSÊ8S!
Opvallend is dat na 25 jaar van af- en toename er nu bijna evenveel huiszwaluwparen zijn als er bij de eerste telling
in 1993 werden vastgesteld. Toen werden 876 bewoonde nesten gevonden. In 2017 waren er weer bijna evenveel,
namelijk 873. Goed te zien is de gestage afname in de eerste tien onderzoeksjaren en ook dat er een dramatische af
name was in 2002. Er werden toen nog maar 361 nesten gevonden. Verderop in dit artikel wordt deze afname betiteld
als "de dip van 2002". De oorzaak voor deze plotselinge, overal in het land gemeten, grote afname in de huiszwaluw-
stand moet liggen in een grootschalig fenomeen dat waarschijnlijk buiten Nederland plaatsvond. We moeten dan den
ken aan calamiteiten tijdens de trek of overwintering. Het herstel van de aantallen kwam daarna aarzelend op gang
en na 2007 is er sprake van stabilisatie. Na 2014 volgde een periode van toename waarin de populatie toenam tot
het niveau van 1993. De volgende grafiek geeft een beeld van de populatieontwikkeling in Nederland van 1990-2016.
Hiervoor werd het totaal aantal broedparen in 1990 geïndexeerd en op 100 gesteld. We zien eerst een geleidelijke
afname tot 2002, het totaalaantal (index 81) is dan het laagste van de grafiek. Maar van een forse dip in 2002, zoals
op Schouwen-Duiveland in dat jaar, is hier weinig te zien. In het zuidelijke zeekleigebied, waartoe ons eiland behoort,
was toen de populatie ook afgenomen met meer dan 50% in vergelijking met 1993. In 2004 bereikten de landelijke
totalen weer het niveau van 1990. Op ons eiland hebben we daarop tot 2017 moeten wachten. Ook op veel andere
plaatsten in het zuidelijke zeekleigebied zijn de populaties nu pas op het niveau van begin jaren 90 van de vorige
eeuw. In iets meer dan 25 jaar is de totale Nederlandse huiszwaluwpopulatie met ongeveer 20% toegenomen.
Indexen huiszwaluwpopulatie Nederland
1990-2016 (i990=ioo)
8SSS5ïSSS!S8!8SS8588ö88Sa2l33!5S
14
Huiszwaluwentil
Plaatselijk wel en wee
Uit 25 jaar huiszwaluwtellingen op ons eiland is gebleken dat de populatieontwikkeling van de soort niet in alle tel-
gebieden op dezelfde manier is verlopen. In de Kop van Schouwen zijn de aantallen in de kernen Burgh-Haamstede,
Westenschouwen, Burghsluis en Renesse weer bijna terug op het niveau van 1993. In Renesse liepen de aantallen in
het begin van deze eeuw plotseling sterk terug en in 2012 was het dorp zelfs huiszwaluwloos. Na hervestiging in
2013 broedden hier in 2017 weer 44 paar huiszwaluwen. In Noordwelle broedden tot 1995 nog huiszwaluwen, maar
daarna is de soort er verdwenen en tot op heden niet teruggekomen. Uit Serooskerke, waar in goede jaren wel 20-30
bewoonde nesten werden gevonden, verdween na 2012 de huiszwaluw ook. Hopelijk komt de soort daar ooit weer
terug. In Scharendijke en omgeving broedden in 2007 bijna 60 paar huiszwaluwen. In 2017 werden er in het dorp zélf
geen nesten meer gevonden, maar broedden er nog wel 8 paartjes in het buitengebied. Jaarlijks worden in Ellemeet
en omgeving ongeveer 20 bewoonde nesten geteld, maar in 2017 werd aan twee panden een reeds langer bestaande
kolonie van 33 nesten aangetroffen. Die waren eerder nooit meegeteld! Hierdoor kwam het totaal in dit telgebied op
48 broedparen en ontstond er een vertekend beeld wat betreft de populatieontwikkeling van de huiszwaluw in deze
woonkern. In 1993 werden in Brouwershaven en in Den Osse, dat bij dit telgebied gerekend wordt, respectievelijk 88
en 19 bewoonde nesten gevonden. Na 1997 waren de twee kolonies bij Den Osse verlaten en in "het jaar van de dip"
2002 werden in de smalstad zelf nog maar 8 nesten aangetroffen. Na dat jaar herstelden de aantallen zich tot jaar
lijks 30-40 broedparen. Na 2013 was er weer afname en in 2017 werden er 27 bewoonde huiszwaluwnesten gevonden.
De meeste daarvan bevonden zich in het buitengebied. Het verlaten van stads- en dorpskernen door de soort is een
trend die in heel Nederland al eerder werd vastgesteld. In Zonnemaire en omgeving werden afgelopen jaar 24 huis
zwaluwnesten in het buitengebied geteld. Hiervan bevonden er zich 14 in de kolonie aan boerderij de Zonnehoeve aan
de Rietdijk. In het dorp zelf werden 23 bewoonde nesten gevonden. In 1993 broedden er in Kerkwerve 18 paar huis
zwaluwen. Vanaf 1997 ontstond er een kolonie in het tot dit telgebied behorende Nieuwerkerke/Schutje die uitgroeide
tot meer dan 30 nesten in 2017. Tussen 2008 en 2010 was het dorp Kerkwerve huiszwaluwloos. Vanaf 2011 tot 2017
wordt er jaarlijks weer door 1-4 paar huiszwaluwen gebroed. Ook Noordgouwe heeft van 2001-2002 een huiszwaluw-
loze periode gehad. In 1993 werd hier door 12 broedparen vooral genesteld aan panden langs de Donkereweg, de Ring
en de Oosterweg. Na hervestiging van 7 broedparen in 2003 namen de aantallen weer toe en die bleven tussen 2006
en 2015 schommelen tussen de 25 en 35 paar. De afgelopen twee jaar was er weer een afname en in 2017 werden nog
maar 11 bewoonde nesten gevonden. In Dreischor werden in 1993 27 bewoonde huiszwaluwnesten gevonden. In 2002,
het jaar van de dip, waren dat er nog maar 13. Ook hier namen daarna de aantallen bijna ieder jaar toe en in 2017
werden er zelfs 129 broedparen vastgesteld, bijna een vervijfvoudiging t.o.v.1993!
15
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
M fl ifl lO N
f—1 rH rH «H
o o O O O O
140
120
100
80
60
40
20
