De Brabantse rivieren die uitkomen in het Krammer-Volkerak zorgen voor een enorme toename van voedselrijk
water na regenval. Al jaren geleden bleek mij dat de Brabantse rivieren en het Schelde-Rijnkanaal/Zoommeer de
hoofdoorzaak zijn van het ontstaan van de enorme blauwalgplagen. Tijdens heftige regenval in de zomermaanden
spoelt veel voedselrijk water in het Krammer-Volkerak. De filter capaciteit van quaggamossels kan deze hoeveelheid
nutriënten niet aan en zo wordt het ecosysteem tijdelijk ontwricht waardoor blauwalgen hun kans schoon zien.
Daarnaast speelt de windrichting een rol. Z- of ZO-wind zorgt voor snelle toename van blauwalgen uit het Zoom
meer via het Schelde-Rijnkanaal en de Steenbergse Vliet. In 2016 en 2017 had de maand juni te maken met stormen
en veel neerslag. Hierdoor stroomde niet alleen veel nutriëntenrijk water in het Krammer-Volkerak, maar gingen
ook veel quaggamossels dood door de golfslag en tijdelijke opwaaiing van sediment, waardoor de filtercapaciteit
in die periode afnam. Tot nu toe hebben we in 2018 te maken met een uitzonderlijk warm, maar vooral ook droog,
eerste halfjaar. Ondanks dat valt het in grote delen van het Krammer-Volkerak mee met de hoeveelheid blauwalgen.
Spannend is nu om te zien of we na regenval daarvan wel last krijgen.
Kostbaar zoet water, milieubewustwording en klimaatbestendigheid
Wij moeten rekening houden met het milieu, maar ook met het spaarzaam gebruiken van zoet water. Stabiele ecosys
temen, biodiversiteit en duurzaamheid kunnen niet los van elkaar worden gezien. Het geld dat de Provincie Noord
Brabant wil steken in het verzilten kan beter worden besteed aan een kwaliteitsimpuls van de westelijke Brabantse
riviertjes, d.w.z. verantwoordelijkheid nemen, niet dweilen met de kraan open, maar aanpak bij de bron en geen halve
maatregelen.
Een ander motief voor verzilting is het minimaliseren van zoet water vanuit het Hollandsch Diep richting het Kram
mer-Volkerak (en Haringvliet) ten behoeve van de regio rondom de Nieuwe Waterweg. Om verzilting van het achter
land via de Nieuwe Waterweg te voorkomen is de zoetwaterdoorvoer toegenomen van 300 naar 700-800 m3/sec. De
vraag naar zoet water door de Nieuwe Waterweg neemt alsmaar toe, daarom slechts een 'kierbesluit' in het Haringvhet
en een zilte bak Krammer-Volkerak. Dit alles om (in droge jaren) de zoetwatertoevoer naar de Nieuwe Waterweg te
maximaliseren en de zuidelijker afvoer te minimaliseren. Dat men spreekt over deltaherstel en open delta is in dat
kader dus een gotspe. De druk van zoet water via het Hollandsch Diep op het Haringvliet en Krammer-Volkerak hoort
maximaal te zijn en niet weg te stromen in de Noordzee via de Nieuwe Waterweg. Het argument dat de verzilting
van de delta noodzakelijk is vanwege de klimaatverandering is dus vooral door de zoetwaterhonger van de Nieuwe
Waterweg. Voor een herstel van de delta zijn volledige invloed van de zee èn volledige zoetwaterdruk vanaf de rivie
ren nodig. De klimaatbestendigheidstroef gaat niet op als je één van onze grootste zoetwaterreservoirs wil verzilten
zonder daadwerkelijk estuariënherstel. Een halve maatregel is geen oplossing als daarvan de natuur en het kostbare
zoete water de dupe zijn.
Bezinning in plaats van verzilting
Terwijl wij in de afgelopen maanden zuinig moesten zijn met zoet water, de landbouwgewassen het zwaar hadden
en het zout van de zee steeds verder het land in drong lazen we in de krant dat 'de regio' zich hard maakt voor een
zout Krammer-Volkerak. Snapt u het nog?
Ik roep, en met mij velen, de voorstanders van verzilting (de provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant,
gemeente Goeree-Overflakkee en RWS) op tot bezinning:
U zorgt niet voor een kwaliteitsimpuls voor de regio, u zorgt voor een ecologische ramp.
U zorgt niet voor adequate oplossingen, maar voor het veranderen van problemen.
U belooft een open delta, maar vermindert de invloed van de rivieren.
U zorgt voor problemen in de natuur, recreatie en landbouw en bent verantwoordelijk voor het verlies van leefge
bied van tienduizenden vogels en vissen. Wat ons betreft wordt er geen euro meer gestoken in dit heilloze verzil-
tingsplan!
Literatuur:
Botman, B. A. Bijlmer, 2014. Natuur effectenstudie bij de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer
(Deel 1 2). Dienst Landelijk Gebied, Utrecht.
Coalitie Delta Natuurlijk, 2015. Rijksstructuurvisie Grevelingen-Volkerak-Zoommeer. Middelburg, 2015.
Commissie voor de milieueffectrapportage, 2016. Rijksstructuurvisie Grevelingen, Volkerak-Zoommeer. Toetsings
advies over het milieueffectrapport en de aanvulling daarop. Commissie MER, Utrecht.
Kreveld, A. van A. van Winden, 2007. Volkerak het mooiste van twee werelden. Naar een perspectief voor Vol
kerak-Zoommeer en omgeving. Bureau Stroming in opdracht van de Vereniging Natuurmomumenten, Nijmegen.
Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 20141. Milieueffectrapport bij de Rijksstructuurvisie Grevelingen en Vol
kerak-Zoommeer. Rijkswaterstaat, Den Haag.
Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 20142. Ontwerp-rijksstructuurvisie Grevelingen en Volkerak-Zoommeer.
Programmabureau Zuidwestelijke Delta, Den Haag.
Ministerie van Infrastructuur en Milieu, 2016. Financiering Programma Grevelingen Volkerak-Zoommeer. De voorzit
ter van de Tweede Kamer der Staten Generaal, Den Haag.
Rijkswaterstaat, 1989. Beheersvisie Krammer-Volkerak, Eendracht, Zoommeer. Voorlopige beheerscommissie Kram
mer-Volkerak. Flevobericht, nr 310, Lelystad.
10
Blauwalgen langs de Grevelingendam, gelukkig een steeds minder optredend fenomeen
Geringde jonge grote zilverreigers op het nest in Krammer-Volkerak. Uniek in Nederland deze gemengde kolonies met blauwe
reiger, grote zilverreiger, kleine zilverreiger, kwak, lepelaar en aalscholver.
